Turkije maakt de grootste kans om in de volgende decennia het boeiendste land van de Europese Unie te worden. In Kebab Connection en Crossing the Bridge is nog eens te zien waarom.

Sex & the City in Beijing – Open Doek Filmfestival

Een mooi spel van spiegelend lijden in een uitzichtloze pose vol verveling tegen de achtergrond van Zhong Quo, het rijk van het Midden, eeuwig in beweging, nooit in verandering. In de 56 jaar sinds de uitroeping van de nieuwe dynastie van de Rode Keizers lijkt er nauwelijks iets wezenlijks veranderd, behoudens tsunami’s van menselijk leed. Enkele honderden families van rode rijke mandarijnen beheersen met geduld en volharding het maatschappelijke leven van Zhong Quo, zoals het was, is en nog een tijdje blijven zal, wachtend op een nieuwe tsunami van opgebouwde spanningen en dialectische tegenstellingen.

Open Doek filmfestival Turnhout:  http://www.opendoek.be/content.php
Voor de 14de keer organiseert de ploeg van Marc Boonen een schitterend programma voor Open Doek te Turnhout.

U-Carmen eKhayeltsha – Beyond Freedom – Workingsman Death.

Een boeiende interpretatie, een knappe regie, een schitterend decor.

Bernlefs meesterwerk ‘Hersenschimmen’ wordt hier alle eer bewezen met ondermeer Joop Keesmaat in de hoofdrol van de dementerende Maarten klein, gepensioneerd secretaris van een maritiem bedrijf die met zijn vrouw van een rustige oude dag lijkt te kunnen gaan genieten.

http://www.schouwburg.rotterdam.nl/programma/act_detail.asp?ACT_ID=1106&DAG_ID=3470

“Een mens zonder herinnering is immers gevangen in een illusoir bestaan. Hij is als het ware uit de tijd gevallen en niet instaat zijn band met de werkelijkheid te begrijpen, hij is aan de waanzin overgeleverd."  Andrei Tarkovski, De verzegelde tijd, Beschouwingen over de filmkunst, 1991, Groningen

“Een mens maakt zich wijs dat hij een leven leidt, een zinvol bestaan. Er is weinig op die gedachte tegen, al moet ik wel zeggen: zij berust nergens op, illusies zijn het, drijfzand. Ziet men het wat meer afstandelijk, universeler, dan komt men tot de conclusie dat wij deeltjes zijn, vrouwelijke en mannelijke deeltjes die rondzwerven in de maatschappij en soms toevallig samenkomen en versmelten en dan van een huwelijk gaan spreken, terwijl alle andere mogelijkheden op de achtergrond blijven meespelen. " . Bernlef, Hersenschimmen, Querido.

“De herinnering vormt de bevroren bovenlaag van een rivier die daaronder volop blijft stromen.” J. Bernlef, De bewegelijke Geest. 1996

“Je moet nooit teruggaan naar plaatsen van vroeger. Zoals papa, die, zo oud als hij was, na mama’s dood de auto pakte en alle huizen afging waar hij samen met haar in had gewoond. Een paar waren afgebroken, in andere woonden vreemde mensen achter geplooide vitrages met vetplanten in de vensterbank. Na die tocht leken  zijn herinneringen meer op verzinsels dan op feiten, zei hij en hij was verbitterd omdat de wereld veranderd was en geen rekening had gehouden met zijn gemis.” J. Bernlef, Hersenschimmen

“Ze zijn geen bibliotheek, geen silo, geen computer. Wat er gebeurt komt altijd in een verschillende context in de hersenen terecht, in een andere interpretatie. Ik denk dat het geheugen dicht bij de verbeelding staat, en dat herinneringen interpretaties zijn, geen kopieën of facsimiles. Geen reproducties.” Oliver Sacks in Wim Kayzers ‘Een schitterend ongeluk’, Contact 1993

Dat de oude bollenwinkel gerenoveerd werd is een goeie zaak, niet alleen uit nostalgie-overwegingen, want het hele Atomium is meer waard dan de puinhoop die er enkele jaren geleden nog van restte.

Dat er fors geïnvesteerd werd, is een goeie zaak.

Dat dit monument historisch was, is en nog lange tijd zal blijven – al was het maar om de dromen die nooit zijn uitgekomen – staat als een bollenkraam boven het Heyselwater.

Maar dat de club die zich in deze vzw Atomium herkent, stijf staat van de archaïsche unitaire roest is evenzeer een waarheid als een koe.

Niet alleen blijkt dit uit de vertalingen uit het Frans naar een merkwaardig Nederlands anno 2006 die de toespraken, brieven en website www.atomium.be sieren, maar meer uit nog de flair waarmee ondermeer de wedstrijd "Bollen Noemen" werd afgerond.

Lezers van De Morgen en Le Soir mochten een naam voorstellen voor de vernieuwde bollen.

Daaruit zou de jury een keuze maken.

En kijk, wat kiest de jury als winnende combinatie:

"In januari 2005 werd door de vzw Atomium en de twee grote Belgische dagbladen "Le Soir" en "De Morgen" overeengekomen een oproep te lanceren aan de lezers om hun ideeën voor de benaming van de negen sferen te doen kennen. Talrijke personen hebben hierop gereageerd door hun verschillende en originele voorstellen naar de vzw Atomium op te sturen.

Op 7 maart 2005 kwam de jury samen, die voor deze opdracht werd samengesteld onder het voorzitterschap van Henri Simons, Eerste Schepen van de Stad Brussel en Voorzitter van de vzw Atomium. Na een lange deliberatieavond werd besloten om vanaf het jaar 2006, aan de negen sferen van het Atomium de namen toe te kennen van de beroemde Belgische personen die zich onderscheiden hebben gedurende de XXste eeuw.

De uitgekozen namen zijn de volgende: Lola Bobesco ( Muzikante), Renaat Braem (Architect), Marcel Broodthaers (Beeldende kunstenaar), André Franquin (Tekenaar), Marie Janson ( Eerste Belgische senator), Maurice Maeterlinck (Nobelprijs van literatuur), Ilya Prigogine (Nobelprijs van Chemie), Henri Stock (Filmmaker), André Waterkeyn ( Ingenieur en ontwerper van het Atomium)." 

Een merkwaardige verzameling waarmee de tweetaligheid van het Atomium, Brussel en België op passende wijze de gepaste eer wordt betoond. Je vraagt je af wat die zogenaamde jury onder leiding van een Ecolo schepen bezield heeft om zo’n keuze op te dringen, laat staan waar ze zo lang over hebben moeten delibereren?

Toch niet over ‘de beroemde Belgische personen die zich hebben onderscheiden gedurende de XX ste Eeuw’?

Net zoals op de website, waar de Expo’58 ster ook onvermijdelijk leidt naar een Franstalig klikkaartje.

Het blijft goed leven in de Brusselse salons van de XIXde of de XXI ste eeuw, terwijl buiten de karavaan verder trekt, de wereld, de stad en de straten onherkenbaar veranderen, verstoffen de beroemde Belgische juryleden verder tot het niets, waaruit ze zijn voortgekomen. Zelfs geen herinnering zal hun deel zijn.

In 2006 nauwelijks nog te geloven, toch?

Van Tsaar tot keizer was een vorm van geschiedschrijving die de nieuwe tsaar, Vladimir II in de nieuwste dynastie, graag aan de Europese Unie en zijn eigen onderdanen voorschrijft. De beroemde Russische tsaren werden gepresenteerd in een geur van Orthodoxe Heiligheid met iconen en kerkelijke parafernalia.
In het Jubelpark stond een treinwagen voor Siberië voor de deur geparkeerd voor wat nadien een lamentabele wandeling bleek te worden langsheen het virtuele traject van de Transsiberische spoorlijn van Moskou tot Vladivostok. Leuke weetjes, matig gepresenteerd in een semi-toeristische wandeling voor kinderen en bejaarden die er zin in hebben om zelf de taiga vanuit het treinraampje te bestuderen.
En dan was er da ongelooflijke tentoonstelling over de 'Hunnen', ja ja , de Hunnen kwamen ook uit Rusland, althans uit Siberië en ze hadden een paar tientallen minuscule voorwerpen uitgestald op een dozijn koeienvellen, gespen en pennen en ringen en krammen. En dat alles voor 5 Euro per bezoeker.
Faut le faire!

Alleen de Avant-Garde in Rusland 1900-1915 in het Paleis voor Schone Kunsten was de moeite, zeer de moeite.
Zeker voor mij.
Reeds 30 jaar zijn we er telkens weer bij geweest wanneer ergens in de hele wijde omtrek een tentoonstelling te bezoeken viel van die Russische Avant-Garde. We waren bij de grote Malevitsj tentoonstelling In Amsterdam, bij Lisitsky in Eindhoven, Tatlin in Tilburg, enz.
In Frankrijk en Duitsland en Engeland gingen we steevast langs. We lazen hun poëzie en literatuur, we hadden met hen te doen want in onze ogen hadden velen van hen op gruwelijke wijze geleden en vaak hun kunstopvattingen met de dood bekocht.
De geur van dissidentie was ons toen reeds welgevallig en we begrepen het allemaal perfect: van volksbevrijdende abstractie naar sociaal realistische agitprop. Het volk diende opgevoed te worden. En wie zich daar niet in kon vinden, diende zelf opgevoed te worden.

De tentoonstelling in Brussel, met een overigens boeiende en mooie catalogus, heeft me de ogen geopend. De schitterende presentatie van een doorsnede van het hele oeuvre van ondermeer N.S. Gontsjarova staat model voor de vele vrouwelijke kunstenaars in deze bewegingen. Ook de positie van heel wat artiesten die zich goed nestelden in de cenakels en aan de tafelen van het socialistische vaderland werd duidelijk gemaakt met ondermeer P.P. Kontsalovski.
Ik had me vroeger al vaak verbijsterd afgevraagd waarom K.S.Malevitsj zich niet gehouden heeft aan zijn Suprematistische iconografie. Hij had hiermee toch met enorme lef de toon gezet.
Maar Kasimir versukkeld in de gevangenis en werd daar allesbehalve kunstzinnig behandeld. Wanneer hij terugkwam in de Russische maatschappij beperkte hij zich tot het schilderen van menselijke figuren zonder aangezicht. Boeren zonder gezicht. Ik begreep dat niet.
Nu wel.
Wie na de toch wel fenomenale presentatie van prachtige kunstwerken naar de uitgang loopt, kan begrijpen hoe velen van deze kunstenaars niet alleen een ideologie en een artistieke opvatting huldigden die naadloos aansloot bij de maakbaarheidsideologie van de politieke leiders van hun land.
Toneel en film moeten gevrijwaard worden van allerlei psychologiserende onzin. Alle beelden worden herleid tot vorm, kleur en beweging met klank. Dat kan de volksmassa's opvoeden tot de Nieuwe Mens, L'Homme Nouveau van Josef Stalin.
Wie dit soort ideologieën in hun kunstbeleving aanhangt, kan niet schrikken als hij of zij zelf  door de maakbaarheidsideologen gewogen en te licht bevonden wordt.
In Chaplins film Modern Times wordt de positie van de arbeider als radertje in de industriële machinerie aangeklaagd, in de kunstwerken, filmen en toneelstukken van de Russische Avant Garde uit de jaren '20 worden de naamloze radertjes verheerlijkt. Mensen zijn geen zelfstandig denkende en handelende individuen meer. Mensen worden in het futuristische concept één met de machine die ze bedienen.
We dalen de trappen af naar de laatste zaal en worden geconfronteerd met 10 m² gymnasten die in roze, geel en wit onder de vanen van Lenin hulde brengen aan de minzame kameraad Kirov die dan al vermoord was in opdracht van Josip Stalin die zijn populariteit als partijchef in Leningrad kon missen als kiespijn. Geen enkel menselijk foutje in heel het immense doek te vinden, geen ironische tepelverstijving, geen vlekje op de witte broekjes. Kortom het leven van de nieuwe mens, de maakbare mens, zonder twijfel noch pijn.
De verbijsterende propaganda affiches door de grote avant-garde schilders en ontwerpers doen in niets onder voor die van de nazi's.
P.N.Filonov heeft een beklemmend portret van de leider gemaakt, zonder pupillen in de lege ogen. Hij was in ongenade gevallen en kon nauwelijks nog rondkomen met schilderklusjes en hoopte met het portret van de grote leider een opdracht in de wacht te slepen.
Daartegenover hangt het 'Hoofd van een boer' van K.S.Malevitsj. De boer heeft geen aangezicht. Het einde van de portretkunst als basis van een democratisch maatschappijconcept dat 500 jaar eerder voor het eerst in Vlaanderen en Noord Italië een aanvang genomen had.
Als je gezicht op zo'n manier wordt afgebeeld, al is het maar een keer, vergeet niemand je meer. Iemand die naar een afbeelding van jou kijkt voelt je in zijn nabijheid, al ben je nog zo ver weg. Ook iemand die je nooit in levende lijvige gezien heeft, kan, jaren na je dood, oog in oog met je komen, alsof je tegenover hem staat. Orhan Pamuk, Ik heet Karmozijn.
Vooraleer de Vlaamse primitieven en Italiaanse renaissanceschilders hun portretten naar het leven maakten was alleen iconografie aan de orde, geà?dealiseerde en gestileerde afbeeldingen. De grote disputen tussen de oosterse en westerse  kunstenaars waren in Malevitsj en Filonov met één klap tot stilstand gekomen.
Mensen hebben een individueel aangezicht. In het vaderland van het maakbare socialisme werden hun portretten herleid tot lege iconen. Hun levens zijn die van het vee, in een kudde, zonder naam, zonder betekenis: slachtvee, kanonnenvlees, kiesvee'?

Reisverlag met lectuur en bedenkingen…

Dé Stad,
wellustige hoer aan de wateren van de Bosporus…
De Islam,
God zal de zijnen herkennen…
Hét Land
« De la démocratie en Turquie… »
Theaters,
Essentieel voor een democratisch bestel
Odeon,
Onmisbaar voor een representatieve democratie.
De drie ‘G’s’,
Culturele, politieke, sociale en economische identiteitsbeleving.

« De la démocratie en Asie Mineur… »

Democratie kan niet zonder leugen, zonder veinzen, zonder toneelspel

Tot het wezen van zo’n democratische cultuurvorm
moet het besef van de theatrocratie behoren.

Inbreuken op de privacy van de burger, intelligente camera’s
ondermijnen onder het mom van beveiliging tegen terreurdreiging
de kern van iedere democratie, de kunst van het veinzen.

De democratie wordt gefnuikt door het populisme.
Theater wordt ingeruild voor Arena, Circus, Stadion.

Leonard Nolens: "Patrick Janssens zei ooit in een interview dat zijn moeder De Kappellekensbaan – het ging om ‘Priester Daems’ naar de film (JVD) - van Louis Paul Boon niet kon kopen omdat het boek te duur was. En die prijs lag zo hoog, zei hij, omdat de uitgever ook hermetische dichters uitgaf als Nolens. Dat is, met permissie, een belachelijke uitspraak.
Daarom heb ik geschreven dat zijn stadhuis hermetischer is dan
mijn gedichten.’’
LEONARD NOLENS over zijn nieuwe dichtbundel Een dichter in Antwerpen
en andere gedichten. Daarin wijdt hij een passage aan Antwerps
burgemeester Patrick Janssens. (Gazet van Antwerpen, 24 oktober)

Daarom heb ikzelf op de kalender van het Vlaams Parlement van 2003-2004 een gedicht van Leonard Nolens op laten nemen. De gedichten van Leonard Nolens zijn immers hermeneutisch, het ‘open bestuur’ op Janssens’ stadhuis daarentegen is hermetisch. (JVD)

Propagandist

Fiets, draag me verder
wentlende wielen, glimmende spaken
licht dat werkaatst op de koepel der bel.
Fiets, draag me voort langs de bleekwitte wegen
draag me door zà?nlicht en druilende regen
breng mij daar ginder, mijn makkers nabij!

Fiets, draag me verder
langs huizen, langs straten
langs kindren die lachen, langs vrouwen die praten
langs ‘t werk op ‘t land en de zwarte fabriek.
Je assen draaien zo zacht om hun kogels
je banden glijden als scherende vogels
breng mij daar ginder, mijn makkers nabij!

Fiets, draag me verder
door ‘t avondduister
ginds waar de stad aan de hemel brandt.
Langs water met schepen en trekkende vrouwen
langs hoge naargeestig gesloten gebouwen
de wind steekt op, en ik voel je pedalen
moeizaam als hijgend ademhalen.
Fiets, draag me verder
de stad is nabij!

Jef Last (1898-1972)
uit: Kameraden! (1930)