Kathy Mathys, Smaak, een bitterzoete verkenning.

uitg. De Bezige Bij 2015
Een persoonlijke zoektocht in een smakelijk boek over eetcultuur vanuit een immense catalogus literaire reminiscenties.

Het boek ruikt ook sterk naar intimiteit maar irriteert zelden, alsof je als lezer smaken minder schroomt.

Citroen- of limoendruppels bij granaatappelpitten wegens de hier verkochte variant veel te zoet en overlangse aubergineplakjes geroosterd met olijfolie of gegrild opgerold met feta of andere kazen:  ik ga het niet meer vergeten.

243.Geluk is het verlangen naar herhaling’, schreef Milan Kundera in ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan’. En dan niet het soort herhaling dat voortkomt uit armoede, eenzaamheid, ontregeling. Nee, rituelen brengen patronen aan in de chaos, laten ons herkennen en thuiskomen.

Ook alleen eten blijft me bij. Niet alleen omdat ik een van mijn mooiste maaltijden ooit eenzaam en alleen genoten heb in de Chapter One bij het Dublin Writers Museum op Parnell Square. Ik was om redenen van politieke veiligheid – een soort wellustige strafuitvoering – als aankomend-aflopend politicus in 2004 nog naar een of andere belangrijke conferentie over Afrika en AIDS/HIV gestuurd in de Ierse hoofdstad. Zo was ik weg uit de Belgische coulissen.

Het hotel was hoewel senatorisch zeer matig. In en om Dublin vertoonde de Keltische tijger reeds tekenen van verval met veel leegstaande nieuwbouwprojecten.

En de echte crisis moest nog komen.

Maar in Afrika gloorde nog hoop, althans voor de kleurrijk en sjiek verklede zwarte politici en wetenschappers van hoog niveau die in de oude medische aula van Trinity zichzelf en elkaar onafgebroken loofden en prezen. De maaltijden waren matig, de musea boeiend.

Onderwijl lag Oscar Wilde wellustig op een rots in het park langs de Georgian gevel-deurpartijen van Merrion Square voor het ouderlijk huis waar papa zijn oog-oorartsenkabinet dreef.

De ontgoocheling van Blooms lemon soap bar uit de Ulysses van Joyce bij Sweny’s – “The worst Pharmacy in the city”- rook nog muf na, net als het vochtig zweten van de vele natgeregende pelgrims in Trinity voor the Book of Kells. Er was wel reeds een rookverbod in kroegen en overige horeca, waardoor op straat de gezelligheid op een winterse avond vaak groter bleek dan binnen.

Het schrijversmuseum met het loven en prijzen van de Ierse Nobelprijzen literatuur was matig tot grappig, maar de lunch in het belendende Eerste Hoofdstuk was een ander paar mouwen.

Helemaal alleen met constant vier personeelsleden die in de voorste kamer de dienst uitmaakten. Ik had strategisch een tafel gekozen in de hoek met zicht op de andere prachtig gedekte tafels met de lege stoelen. Een ober schoof de gelukkig ruim bemeten stoel tegen mijn vermoeide benen. Ik koos een literaire lunch met nobele schrijverswijnen, installeerde mijn boek voor mij tussen brood, kaars, herfstboeket en tafelzilver en wachtte af. De wijnen waren subliem, de gerechten heerlijk, het steeds aanwezige personeel onzichtbaar discreet, terwijl ik traagzaam de lunch degusteerde en tussen door zinnen sprokkelde uit ‘Sefarad, het boek der ballingen’ van Antonio Munoz Molina.

“Wie zou zo lichtzinnig kunnen zijn een leven te verzinnen, als er zoveel levens zijn die het verdienen om naverteld te worden, want elk van die levens is een roman op zich, een netwerk met vertakkingen naar andere romans en andere levens.”

“Wie een verhaal verzint heeft de ijdele overtuiging dat hij zich meester maakt van de plaatsen, voorwerpen en mensen waarover hij schrijft”.

Het zaalpersoneel kwam en ging, ruimde en schonk op het ritme van mijn lezen. Geluidloos en onzichtbaar alert zweefden zij door de ruimte om mij heen. Kom daar elders nog eens om!

Zo ben ik ook mentaal aan de grote afscheidsoefening begonnen.

Het Ulysses parcours was mooi geweest. Ik had zelfs wegens vervoersproblemen meer dan 6×6x6 minuten gespendeerd in en om de Martello Toren bij Sandy Cove, de omphalos waar James Joyce in 1904 zes dagen werkte aan zijn Eerste Hoofdstuk.

Alléén dineren helpt, ook daarbij. ‘Smaak, een bitterzoete verkenning’  helpt herinneren, niet alleen bij Joyce en Proust.

Al blijft zoet, ook in zeer kleine hoeveelheden verleiden tot meer en is vet lang niet zo slecht als Kathy Mathys schrijft.

Ze leunt hier teveel op de gebruikelijke voorgekauwde pseudowetenschappelijke onzin. 
217. Vet is de dikmaker, het is de enige basissmaak die ons bij overconsumptie doet veranderen in wat zijn naam belooft. Enkel in kinderverhalen krijgt de citroeneter zuur bloed, de onverbeterlijke snoeper zoet vlees.

Onze vetassociaties zijn negatief: ranzig, moddervet, blubberbal, vetzak. Maar ook: hoe vettiger, hoe prettiger. Een vet shirt is een hip, cool shirt. In Nederland heeft het woord in de positieve betekenis, zoals het een grote vetbol betaamt, alle synoniemen opgeslokt.

Moedermelk is vetter dan volle; een glas magere melk is sneeuw- wit en laat zich op het oog onderscheiden van een glas volle, romig gekleurde melk. Onze kinderhang naar zoet mindert in de volwassen jaren, dat geldt niet voor ons verlangen naar vet. De energiedichtheid van vet is ruim twee keer zo hoog als die van koolhydraten, namelijk 9 kcal per gram. Vetten zijn opgetrokken uit glycerol en vetzuren, waaronder verzadigde en onverzadigde. Geïsoleerd vetzuur is niet lekker en smaakt zelfs ronduit walgelijk voor 30 tot 45 procent van de bevolking. Onze celmembranen hebben vet nodig, net als het weefsel dat de zenuwen omhult. Vet beschermt de nieren en het bevordert de opname van vitaminen A, D, E en K.

Lees verder »

 

 

‘Wenn man nicht sieht, muss man die Welt im Kopf haben’ *

Myopie kan je ook zien als een gunst,
een gave zelfs omdat het je dwingt je
meer te concentreren op wat nabij is.

‘Wenn die Augen nicht sehen, muss der Kopf den Weg wissen’ *

Wie niet ver kan zien, heeft het voordeel dat
schreeuwerige beeldvervuiling bespaard blijft,
tenminste voor wie er het hoofd bijhoudt.

Zelfs voor lezen laat ik liever mijn multifocale
bril terzijde wegens een betere focus en dus
concentratie, ook omdat je dan de belendende
ellende rustig aan je kan laten voorbijgaan.

• Jakob Simon citeert zijn oudere broer Gustav als kind in ‘Die andere Heimat’ van Edgar Reitz

 

 

 

 

Boris Friedewald, Die Engel von Paul Klee

„Eine schöne Kostbarkeit, die man nicht wieder hergeben möchte“

BUCHHÄNDLEREMPFEHLUNG IN DER BERLINER MORGENPOST

Bahn

Einst dem Grau der Nacht enttaucht

Dann schwer und teuer

und stark vom Feuer

Abends voll von Gott und gebeugt

Nun ätherlings vom Blau umschauert,

entschwebt über Firnen,

zu klugen Gestirnen.

Paul Klee (1918)

https://www.youtube.com/watch?v=SLZbhVQxwqk

MAKING OF HEIMAT - Dokumentarfilm mit Edgar Reitz, von Anja Pohl und Jörg Adolph

https://www.youtube.com/watch?v=I5WX18UYUr0

http://www.ifproductions.de/Projekte/MAKING%20OF%20HEIMAT/

Een boeiende dvd, theoretisch, intellectueel en zelfs menselijk,

niet alleen om de figuur van Edgar Reitz,

om de ontmoeting met Werner Herzog 

als Alexander von Humboldt die hem de weg naar Schabbach vraagt,

de plotse dood van de ontwerper van de fenomenale decors,

maar ook om de schaduw van Clarissa Lichtblau, nu als Salome Kammer,

en hoofdrolspeler Jan Dieter Schneider die ook nog zijn studies geneeskunde afwerkt.

Je kan ietwat aanvoelen hoe Edgar Reitz zelf werkt, nadenkt en zich al dan niet laat beïnvloeden. 

Jan Schneider: ‘Bei all meinen Lieblingsfilmen habe ich die Eindruck dass die Bilder mehr verschweigen als sie sagen’

Als Jakob Simon citeert hij tweemaal zijn oudere broer Gustav:

‘Wenn die Augen nicht sehen muss der Kopf den Weg wissen’

en 

‘Wenn man nicht sieht muss man die Welt im Kopf haben’

Tot slot was het bezoek van Joachim Gauck als Bundespresident aan de Gehlweiler scene grappig om zien, maar vooral zijn toespraak aan het einde van het bonusgedeelte  was interessant over de generatie filmmakers van Reitz en co en zijn opmerking over het woord ‘heimat’ en de betekenis die Reitz eraan heeft weten terug te geven:

Es geht eben nicht um Heimattümelei, auch nicht um die Feier des Provinzialismus. Es geht um die Würde des Einzelnen, es geht um Widerständigkeit gegenüber der allgemeinen Gleichmacherei, es geht um den Anspruch des Besonderen, des eigenständigen Charakters; daher auch die große Bedeutung, die die deutschen Dialekte in allen drei Teilen von „Heimat“ besitzen.

http://www.bundespraesident.de/SharedDocs/Reden/DE/Joachim-Gauck/Reden/2012/11/121115-Edgar-Reitz.html

http://www.rhein-zeitung.de/region/lokales/hunsrueck_artikel,-Vor-der-Premiere-Wie-Die-andere-Heimat-das-Leben-von-Jan-Schneider-beeinflusst-_arid,1044882.html

http://www.tagesspiegel.de/kultur/die-andere-heimat-regisseur-edgar-reitz-wer-lesen-konnte-wollte-weg/8868846.html

Edgar Reitz hat in der „anderen Heimat“ einen Cameo-Auftritt: Gegen Ende des Films erscheint er als Bauer auf dem Feld, der vom Gelehrten Alexander von Humboldt (dargestellt von Werner Herzog) gefragt wird, wo denn Schabbach sei. Humboldt ist auf der Suche nach Jakob Simon, der mit ihm eine Korrespondenz über Brasilien begonnen hat. Dieser kurze gemeinsame Auftritt von Reitz und Herzog darf auch als ironische Anspielung auf die unterschiedlichen Werdegänge zweier deutscher Filmemacher gesehen werden: Der eine (Herzog) ging in die Welt, der andere (Reitz) blieb in der Heimat

1. Out of Africa, digitale flessenpost
‘Ex africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Dertig jaar geleden keerde ik terug van een lange stage genees-, heel- en verloskunde in Zimbabwe met een optimistisch gevoel over de toekomst van Zuidelijk Afrika.
Zimbabwe kende na een decennialange bevrijdingsoorlog eindelijk een democratisch bestel waar blank en zwart samen op weg leken in een succesverhaal. Het land was rijk aan mensen met een redelijke tot goede opleiding. Het had degelijke scholen, landbouw en veeteelt die een forse export garandeerden. Er zaten grote voorraden grondstoffen en het toerisme profiteerde van de goeie infrastructuur. Zambia was toen veel triester en Zuid Afrika leed nog zwaar onder de apartheid en de internationale boycot.

2. Out of Africa, digitale flessenpost
Kaapstad en omgeving 18-20/01/2015

3. Out of Africa, digitale flessenpost
Kaapstad – Paarl – Franschoek – Stellenbosch – Fairview – Kaapstad 21-24/01/2015

Over taal en geloof, kunst en (genees-)kunde, diamanten en kanonnen, Mandela en Mercedes

“Medicine must bring back the joy in the life of the patient. Medicine must give the patient something to celebrate. When medicine cannot do this anymore,then the goal of medicine must be to allow the patient to die a death as quickly and as painlessly as possible.”  Christiaan Neethling Barnard (1922 – 2001)

4. Out of Africa, digitale flessenpost
Vintage Landrover en Padwoed – Groot Karoo en treinen – Gideon en Lord Milner -  “Ek het teruggekom huistoe” – “Die laatmiddag het room geword.” – Kimberley en Romeins recht – Irish Pub en Oranjerivier 25-29/01/2015

 “Zelfs Tippo Tip had zich daar nooit gewaagd. Hij zag ook geen enkele reden om dat te doen. Zoals hij tegen Stanley zei: Omdat jullie Wazungu [blanken] zo graag je leven wilt vergooien, hoeven wij Arabieren dat nog niet te doen. Wij reizen stukje bij beetje om ivoor en slaven te halen, en daar doen we jaren over; het is nu negen jaar geleden dat ik uit Zanzibar vertrok. Jullie blanken zijn alleen maar op zoek naar rivieren, meren en bergen. Jullie verkwisten je leven zonder enige reden of doel. Kijk maar naar die oude man die stierf in Bisa [David Livingstone]! Wat zocht hij toch al die jaren, tot hij zo oud werd dat hij niet meer kon reizen? Geld had hij niet, want hij gaf ons nooit iets, hij kocht geen ivoor of slaven. Toch reisde hij verder dan wij allemaal, maar waarvoor?” Martin Meredith – De schatten van Afrika Vijfduizend jaar rijkdom, hebzucht en ambitie.

5. Out of Africa, digitale flessenpost
Wild – Engelen – Vlees – Fossielen en een onverwachte ontmoeting on the Edge of Eternity. 30/01- 05/02/2015

6. Out of Africa, digitale flessenpost
Paarden – Kastelen – Duitsers – Napoleon – Goethe – Sam Nujoma – Racisme – Streetcuisine – Officieren – Keizers – Presidenten – 05 – 08/02/2015

” Schrijvers als Raynal, Diderot, Voltaire en Rousseau hebben de Revolutie uiteraard niet rechtstreeks veroorzaakt, maar ze bezorgen de nieuwe rijken wel zelfbewustzijn, de overtuiging dat hun tijdperk een breukvlak is. Dat betekent niet dat zij iemand als Rousseau echt tot op de letter volgen. Diens antwoord op de vraag waar ongelijkheid vandaan komt, luidt immers ‘bezit’. Gelijkheid is een van de revolutionaire trefwoorden bij uitstek. Dat ‘bezit’ evenzeer een drijfveer was van de nieuwe klasse wordt minder uitgebazuind. Soms vallen de maskers. Bij het Feest van de Wet op 12 mei 1792 wordt de slogan liberté, égalité, fraternité op de feestelijke emblemen vervangen door liberté, égalité, propriété — broederschap ingeruild voor bezit. Wie er de nagelnieuwe Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger op naleest, merkt dat vrijheid en bezit hand in hand gaan. Artikel 2 beschrijft propriété als een van de ‘natuurlijke en onaantastbare rechten van de mens’ (samen met vrijheid, veiligheid en verzet tegen onderdrukking). Terwijl ze in artikel 17 bezit beschouwen als ‘onschendbaar en heilig’, aarzelen de revolutionairen niet om massaal nationale bezittingen te verhandelen.” Bart Van Loo – Napoleon, de schaduw van de revolutie.

7. Out of Africa, digitale flessenpost
Zondagdienst & brunch – Hou Moed – treinen – Werksentrum Lier & AMADA - Himba vrouwen & mannen – heel veel wilde dieren – slavernij – Duitsers in het Namutonifort – 08 – 13022015

   ‘Goedmoedige dwazen bestaan niet.’ Enkele ogenblikken later had hij, alsof hij had geaarzeld zijn gedachte ten einde te denken, eraan toegevoegd: ‘Dwazen bestaan niet.’ Daar had hij het bij gelaten. Het was moeilijk om uit te leggen. Hij had het gevoel dat achter een bepaalde soort domheid een machiavellisme schuilging dat hem angst aanjoeg. En hij weigerde te geloven dat het zich op een onbewust niveau afspeelde’. Georges Simenon De Premier

8. Out of Africa, digitale flessenpost
Zuma – Leila – Waterfraude – Saturday Night Fever – Valentijn – De vierde revolutie – Het digitale proletariaat – Debbie Harry – Leonard Cohen – Vluchtelingen – Een nieuw soort oorlog – 14-18022015

“Ik geloof niet dat ik toen, als twaalfjarige, kon vermoeden wat ik veel later, in een van de studies van Sigmund Freud als ik me niet vergis, las en wat ik meteen begreep, namelijk dat het het diepste geheim van muziek is dat ze de paranoia afweert, dat wij muziek maken om niet overspoeld te worden door de verschrikkingen van de werkelijkheid.” W.G. Sebald, Campo Santo

“Simon Leys dismisses ignorance as an explanation. His answer: “What people believe is essentially what they wish to believe. They cultivate illusions out of idealism—and also out of cynicism.” The truth can be brutal, and makes life uncomfortable. So one looks the other way.- Ian Buruma

“Een mogelijke ervaring of een mogelijke waarheid is niet gelijk aan een werkelijke ervaring of een werkelijke waarheid minus de waarde van hun werkelijk-zijn, doch ze hebben, tenminste in de ogen van hun aanhangers, iets zeer goddelijks in zich, een vuur, een opwaartse vlucht, een wil om te bouwen en een bewust utopisme dat de werkelijkheid niet schuwt maar juist als een opdracht en een ontwerp behandelt.” Robert Musil, De man zonder eigenschappen

9. Out of Africa, digitale flessenpost

VicFalls Revisited – 1985 – 2015 – Zuma and his SONA - Lampedusa of Afrika – Washed by the Blood of Jezus – 18-21/02/2015

”De mens wordt gemaakt door zijn geloof. Zoals hij gelooft, zo is hij.” – Baghavad Gita

10. Out of Africa, digitale flessenpost
Water – Road Blocks – Hotelsterren – Zuma en de Zoeloe’s – Funeral Cash Plan – Sun City – Islam – Voortrekkers – Quo Vadis – Paul se Huis – Apartheidmuseum – Mandela – Sowetho – Sandton – Hou Moed – 22-26/02/2015

‘Rituelen zijn in de Tijd wat een woonplaats is in de Ruimte. Want het is goed dat het verstrijken van de tijd ons niet lijkt weg te slijten en te verstrooien als een handvol zand, maar ons volledig maakt en kracht geeft. Het is ook goed dat we de Tijd zien als iets dat opbouwt. Daarom beweeg ik me van de ene viering naar de andere, van jaarfeest naar jaarfeest, van oogsttijd naar oogsttijd, net zoals ik als kind van de raadskamer naar de slaapkamer ging, omringd door de dikke muren van mijn vaders woonhuis, waar elke voetstap een doel had.’ – Naar Antoine de Saint-Exupéry, Citadelle (1948) (cit. in Gardiner, Bach)

“Vermeldenswaard – en bemoedigend – zijn de herinneringen van de West-Duitser Heinz Krekeler, zoals naar voren gebracht in het colloquium van de IFZ, Deutscher Sonderweg: Mythos oder Realität?, München/Wenen, 1982, p. 65. Krekeler was lid van het West-Duitse parlement en van de constitutionele commissie van de deelstaat Nord- rhein-Westfalen in de periode 1946-1950. Hij verzette zich fel tegen de fundamentele zin in de Duitse grondwet ‘Alle staatsmacht is ontleend aan het volk’ ‘... en was succesvol. Met een simpel argument, dat mijn collega’s zeer overtuigend vonden: de volkssoevereiniteit absoluut maken – wat interessant genoeg slechts de wens was van de communistische fractie – betekent dat het soevereine volk dan opnieuw de democratie terzijde kan schuiven en opnieuw een dictatuur kan introduceren. Er moet iets zijn dat volkssoevereiniteit beperkt, en dat zijn de basiswaarden en basisrechten van [onze constitutie].’ Een stichtend voorbeeld van waar conservatisme, geïnspireerd door de toen nog recente herinneringen aan Hitler en het Derde Rijk.” John Lukacs – HITLER EN DE GESCHIEDENIS - Hitlers plaats in de 20ste eeuw

Fietsreis naar Rome mei-juni 2014

De verschillende stukken bij elkaar:

1. vrt deredactie.be – blog: Fietstocht langs mijn jeugd
Glück Auf!
Lange fietstochten vragen enige voorbereiding met het oog op weer- en wegomstandigheden, nachten en dagdromen. Ook bij fietsen baart oefening kunst, met pijn. Zij het met mate en pas na lange dagen van vele kilometers. Nostalgie vindt zo vrede in herinnering, zonder pijn van het zijn.

2. vrt deredactie.be – blog: Zen en de kunst van het fietsen
Tien jaar geleden fietste ik met mijn zoon en zijn vriend van Turnhout naar Marseille om mezelf terug te vinden na enkele uitputtende jaren in het beweeglijke spel van de macht. Of wat er toch in parlementen, commissies en raden voor door moest gaan. Dat fietsritme lijkt nu terug. Het heeft wel wat oefening gevraagd en vele dagen van 100 km. Maar behoudens een valpartij in een Zuid-Hessische hoogstamboomgaard met hooiweiden die traditioneel de dorpen omkransen, begin ik zachtjesaan opnieuw evenwichtskunsten op een zwaar beladen fiets met bagagekar te ontwikkelen.

3. vrt deredactie.be – blog: Leven is bewegen
In een oeroud BRT interludium op de beeldbuis konden Canadese houtvesters nooit stilstaan op hun rollende bomen die als een reusachtig vlot door de rivier naar zagerijen aan de kust werden gedreven. Zo dreigen ook mensen die niet bewegen tussen de wiebelende stammen waarop wij leven het water in te glijden. Deel 3 van de mijmeringen tijdens een elektrische fietstocht naar Rome en terug.

4. vrt deredactie.be – blog: De kronkelweg naar Rome
Een lange afdaling over een gammele landweg leek me te gevaarlijk voor mijn zwaarbeladen fietstrein en dus reed ik langs de strada statale door een grote industriezone. De helft van de gebouwen bood ruimte aan uitbundig onkruid op lege parkings. De andere helft had iets met stenen: kappen, zagen, vermalen, polieren. Kunstzinnige ateliers presenteerden aan de passant dansende dolfijnen en naakte dames die zich begoten met waterkruiken. Ik leek wel te hallucineren.

5. vrt deredactie.be – blog: In de ban van de Romeinse ring
Onder een dreigende hemel buiten de Romeinse Centrale Montemartini stelde ik na het serene afscheid van de muze Polimnia mijn gps in op de B&B in Cerveteri tussen de Etruskische dodensteden. Ten noorden van de Eeuwige Stad zou Sabrina mij aldaar volgens booking veilige rust bieden.

6. vrt deredactie.be – blog: De listen en lagen van de Via Aurelia
De Via Aurelia – langs de kust naar het noorden – kent vele varianten: de antieke, de oude, de nieuwe, de snelle. Etrusken gaven de voorkeur aan wonen op niveau, dichtbij hun dodensteden, ver van de moeraskoorts met uitzicht over de valleien tot de zilveren zee. De Romeinse globalisering verliep langs de vlakte op kaarsrechte wegen door de velden op drooggelegde moerassen.

7. vrt deredactie.be – blog: In de vlucht ligt ons heil
Van vroegere fietsreisen naar verre zuidens herinner ik me vooral het mededogen van schaduw onder bomenrijen langs Franse wegen en kanalen. Italië levert een fietser genadelozer over aan zon en hitte. Maar nu viel me nog een ander verschil op: dat van kerken en kathedralen.

‘Äkta människor – Real Humans – Echte Mensen’ , seizoen 2

 

 

 

 

 

‘Echte Mensen’ spiegelt een maatschappij van vandaag met SF allures. Menselijke robots – hubots waarvan voortdurend meer op mensen gelijkende generaties op de markt komen – blijken zeer bruikbaar voor moeilijke, vervelende, vuile en andere taken die echte mensen liever niet uitvoeren.

Gelijkheid

De reeks ontwikkelt spannend en realistisch met verschillende verhaallijnen rond een gefrustreerd arbeidersgezin en een betere middenklasse familie. Het wordt zeer herkenbaar door de realistische angsten van arbeiders die op het werk plaats moeten maken voor de hubots, voor echte mensen die hun partners inruilen voor jonge en gewillige hubots. Relationele spanningen, een puberende zoon en opa, problemen op het advokatenkantoor van de moeder leiden de kijker naar controversiële reflecties over denkpatronen. De moeder is bereid om als advocaat op te treden in een zaak van gelijke rechten voor hubots.

En daar omheen draait de hele tv-reeks: hoe behandel je wezens die gelijkend en toch anders zijn, die in de nieuwste versies eigen wensen en verlangens hebben, die zich niet meer tevreden stellen met een dienende functie. Wat is het onderscheid tussen wij en zij? Wie bepaalt dat en hoe ga je ermee om?

Vrijheid

Doorheen het verhaal dwaalt een groep ‘vrije’ hubots – die geen eigenaar meer hebben en die beschikken over een klooncode. Ze zeggen te zoeken naar vrijheid, gelijkheid en broederlijke erkenning. Zij kruisen geregeld het pad van de echte mensen en zijn nauwelijks nog te onderscheiden. Zeker zij die eigenschappen van hubots en echte mensen in zich verenigen: een bijzonder spannend gegeven voor de Zweedse staatsveiligheid die ook door hen geïnfiltreerd werd.

Maar de boeiendste uitdaging van ‘Real Humans’ is de voortdurende vraag hoe je om kan gaan met wie anders is dan de leden van je eigen gemeenschap. Laat je die ‘andere’ toe, stel je die gelijk of bewaar je onderscheid en afstand om ‘echte mensen’ af te schermen. Of beoordeel je iedere situatie, persoon, hubot anders naar gelang behoefte en aanbod? ‘Real Humans’ stelt de kijker vragen over hoe mensen omgingen met slaven, krijgsgevangenen, menselijke oorlogsbuit. Hoe gaan echte mensen vandaag om met migranten uit andere culturen, met een ander geloof, huidskleur, gewoonte, met allochtonen, illegalen, asielzoekers.

Broederlijkheid

Bestaande morele en sociale concepten blijken niet goed te werken en vooral moeilijk op iedereen toepasbaar ondanks het beleden religieuze en filosofische gelijkheidsprincipe. Het uitgangspunt van gelijkheid en broederlijkheid kan niet zonder meer veralgemeend worden. De kerkgemeenschap van een lesbische dominee wijst haar gastvrijheid af voor de vrije hubots als ‘mensengelijken’. De belevingswereld van de vrije hubots en hun referentiekader blijft verschillend van die van echte mensen. Ook zij blijken steevast vanuit hun eigen ideaalbeeld de anderen te benaderen.

De appreciatie van de ander wordt aangeleverd door en voor degene die waarneemt, en niet vanuit het object van de waarneming.

In het eerste seizoen bereidt ‘Real Humans’ de kijker voor op de stelling dat wie beroep wil doen op gelijke rechten en gelijke behandeling dit moet verdienen. Voor wat hoort wat. Alleszins een interessante denkpiste en materiaal zat voor nieuwe afleveringen.

Nature – Nurture

In Seizoen 2  zijn  de Hubots niet meer weg te denken uit de samenleving. Mimi is nu een volwaardig lid van de familie Engman, maar worstelt met haar identiteit: hoort ze bij de hubots of bij de mensen? Advocate Inger Engman raakt verwikkeld in hachelijke rechtszaken die hubotrechten onderzoeken, terwijl een groep vrijgevochten hubots uit is op totale emancipatie. Wanneer mensen bovendien beginnen met het vervaardigen van hun eigen kopieën, rijst de vraag wat het eigenlijk nog echt betekent ‘mens’ te zijn.

Ondertussen verspreidt zich een agressief softwarevirus dat hubots onbeheersbaar en gewelddadig maakt…

Het blijft fascinerend om de problemen die in deze ‘Echte mensen’ series worden behandeld in en met ‘hubots’ te toetsen aan de omgang met vreemden, nieuwkomers, andersgelovigen, immigranten en zogenaamde asielzoekers in een samenleving. Zeker wanner deze ‘vreemden’ van elders komen, anders geprogrammeerd lijken, geweld niet schuwen en de maatschappij willen overnemen.

In de rechtszaak ten gronde over de juridische positie van twee menselijk gekloonde en programmatisch ‘bevrijde hubots’ beweert hun advocate Inger Engman zelfs dat de gangbare definitie van wie een ‘mens’ is en dus ook juridisch als dusdanig moet beschouwd worden, begrepen kan worden als racisme!

Gaat het om erfelijke en fysiologische – nature – kenmerken of eerder om opvoedkundige, culturele – nurture – elementen die een gemeenschap bepalend acht om iemand tot deel van de gemeenschap te accepteren, met gelijke rechten en gelijke plichten.

Angst om door te gaan?

Het tweede seizoen ontbreekt het aan durf om in die denkpiste door te gaan.

Boeiend, mooi en soms zelfs spannend, dat wel.

Maar het open einde vraagt, zeker met de toevloed aan ‘anders geprogrammeerde mensen’ – niet alleen in Zweden – om een vervolg waarin dit thema wordt uitgeplozen.

Edoch STV 1 liet weten dat  ‘Serien är slut – Programmet går inte längre att se i SVT Play‘ de serie is afgesloten. De voorbereidingen van het derde seizoen zouden stil liggen wegens problemen met financiering?

In November 2014, Lundström said in an interview with Festival Court Métrange, “We have planned for a third season, we have written a whole outline and some scripts, but right now it’s in a decision making (sic) if it’s going to happen or not, because we have problem to fund the budget money. In a couple of weeks, maximum a month, we know, but I’m sorry to say, I’m not very optimistic.”

Althans tot de activiteiten van de bevrijde en anders geprogrammeerde ‘hubots’ verder doorgedrongen zijn in de Zweedse samenleving.

vrt deredactie.be blog: Over Echte Mensen en anderen

Mix Match naar Kröller-Müller… doorheen tijd en plaats en dus in de herinnering van wie kijkt.

Ik heb ze nu allebei gezien, weliswaar niet naast, maar ná elkaar.

Eerst van Kees van Dongen in september 2010 zijn Anna de Noailles uit 1931 – ‘J’ai dit ce que j’ai vu et ce que j’ai senti (...) pour être, après la mort, parfois encore aimée’  - de eerste vrouw ooit met de versierselen van ‘commandeur de la Légion d’honneur’ als hondenband om de hals.

Een schitterend werk met hoog SM gehalte in Boijmans van Beuningen tussen Van Dongens prachtige portretten en infantiele grootoogjes: ‘De grote ogen van Kees van Dongen’

http://www.arttube.nl/nl/video/Boijmans/Grote_ogen

 

En recent bij Kröller-Müller het Vrouwelijk halfnaakt uit 1892 van George Hendrik Breitner (1857-1923). Een volksmeisje dat tegen betaling voor hem poseerde zoals twee van zijn modellen, Lise Jordan en haar zus Marie, met wie hij later trouwt.

http://krollermuller.nl/george-hendrik-breitner-vrouwelijk-halfnaakt

Merkwaardige Mix Match ondanks de enorme verschillen, of is het de overlapping van de naakten bij van Dongen met die van Breitner getriggerd door een vergelijkbare pose bij Anna de Noailles tot in die van Marie-Laure de Noailles in de Villa Saint Bernard in Hyères van Robert Mallet-Stevens. Een permanente ‘Mix Match’ van beelden en namen tot bij zijn Villa Cavrois in Croix, bij Roubaix.

Mix Match naar Kröller-Müller

 

De geweigerden, de verwijderden, de geblokkeerden…en de Facebook-community.

 „Onze morele vooruitgang is zo ver gegaan, dat het progressief is geworden om te bepalen wat we nog mogen zeggen of denken.”  (Michael Shermer)

In de nacht van 11op 12 mei 2015 werd door Facebook mijn account bij hen geblokkeerd wegens het plaatsen van het omslag van het boek ‘Gangreen 1 Black Venus’ van de overleden auteur Jef Geeraerts omdat de inhoud niet voldoet aan de richtlijnen voor de Facebook-community met betrekking tot naaktfoto’s.

Mijn account werd 24 uur geblokkeerd, waarna ik weer mocht meekijken: opzitten als het ware met kwispelende staart. Pootjes geven en blaffen of leuk vinden en ‘laten weten wat ik aan het doen ben’ was er niet meer bij. Erger nog indien ik in herhaling zou vallen, zou ik definitief verwijderd kunnen worden.

Hieronder de printscreens van de banbliksems en dwangbevelen.

Een mail aan de helpdesk met toelichting over het boek waarmee de auteur in 1969 de ‘Driejaarlijkse Staatsprijs voor verhalend Proza’ verwierf werd niet beantwoord.

Nog een etmaal later kon ik weer pootjes geven en blaffen, niet zonder eerst nog bevestigd te hebben dat ik alle ‘schendende foto’s’ uit de albums op mijn Facebook account verwijderd had.

Dit was een merkwaardige ervaring voor iemand die nogal veel belang hecht aan het uitwisselen van ideeën, woorden, geluid en beelden tussen leden van een ‘vriendengroep’ op een forum dat zich graag wereldwijd als vrij en open presenteert.

Het was ook een merkwaardige ervaring om 24 uur afgesneden te zijn van die ‘vrienden’, meer nog om ze daarna nog eens 24 uur wel bezig te kunnen zien zonder dat mijn FB-vriendjes mijn pootjes konden zien of mijn blaffen konden horen.

Het toeval wil dat ik weer bij Sam IJsseling een mooie omschrijving vond van het www-internet-fenomeen in zijn interview met Joël De Ceulaer voor Knack in 2011 dat opnieuw geplaatst werd wegens zijn overlijden vandaag: ‘’Er is misschien nog een reden waarom ik er niet aan meedoe. Ik denk dat ik er zeer gemakkelijk aan verslaafd zou raken. Ik zoek graag dingen op, mijn encyclopedie is helemaal versleten. Mocht ik aangesloten zijn op het internet, ik denk dat ik niet meer zou ophouden met zoeken.’

Ik voel me door de herders van de Facebook-community behandeld als een hond, een slechte begeleider van hun wereldwijde kudde citizen sheep.

Dat was niet niks gegeven de onschuld van mijn leeftijd.

Maar zoals Diogenes van Sinope beken ik mij graag tot de cynische school.

Dus, indien iemand een beter bruikbaar platform weet, hoor ik het graag.

https://ello.co/manifesto

http://nakmeister.hubpages.com/hub/Not-Facebook-Alternative-Social-Networking-Sites

Met dank,

J in T

Roberto Calasso, De literatuur en de goden: ‘Van alle ideeën die onoverzienbare en een of meer desastreuze effecten op de 20e eeuw hebben gehad, is dat van de goede gemeenschap waarin onderlinge banden en solidariteit heel sterk zijn en alles is gebaseerd op een gemeenschappelijk gevoel, het meest opzienbarende. (…) Er zijn nog steeds talloze mensen die een gemeenschap beschouwen als de omgeving waar ze zouden willen leven, wat die gemeenschap  ook inhoudt, al was het een zuiver misdadig genootschap, als het maar een vorm betreft waarmee men veel gemeenschappelijk heeft, waar onderlinge banden iets betekenen. Dat verlangen is zo intens dat de bestaansgronden en de aard van die banden er nauwelijks nog toe lijken te doen: zolang ze maar sterk en hecht zijn.’

Gangreen

Het was laat in 1968. Parijs giste volop na onder het plaveisel, de Russen zaten weer in Praag en wij op internaat in Lier, waar we Gangreen BlackVenus maar niet te pakken kregen in de bibliotheek van de Rijksnormaalschool. Wegens de lange rij voorrang ontleners onder het personeel van de gerenommeerde school. Iedereen bleek plots meer van ‘gangreen’ te weten dan nat en droog.

Mijn broer Vik had thuis een glimp opgevangen van de kaft van het boek van Jef Geeraerts. Net vóór mijn moeder er op de keukentafel met vaardige hand blauw schoolpapier omheen plooide.

Bij onze zoektocht in ieder hoekje en kantje van alle kasten en schuiven volgden we deze keer geheel vergeefs de verstoppers-kunsten van onze ouders. Ook in gedachten.

Ondanks ons broederlijk een-tweetje om de stapel lakens, badlinnen, zakdoeken en ondergoed in de ouderlijke slaapkamer ongezien te doorzoeken vonden we het beruchte boek nergens terug. Behalve een vergeten Paris Match met foto’s uit de moederschoot en brieven die ons niet interesseerden was er geen Jef Geeraerts te vinden.

Tijdens de zondagse hoogmis oefenden wij wegens op zaterdag avond reeds onze plichten vervuld, nog even de O-Soto-Gari heupworp uit de judo en tuimelde met mijn broer de salonzetel om.

En daaronder lag een boek met een blauwe kaft, achteloos onschuldig naar ons te staren. Liefdevol heeft Vik het blauwe kaftpapier losgemaakt om zeker te zijn. Hij kon dat veel beter dan ik. En toen onthulde zich voor ons het meesterwerk van de Nederlandse letteren in al haar glorie.

Wat waren wij Jef Geeraerts dankbaar voor zoveel moois! Op onze buik op de mat verslonden we zij aan zij op ieder veilig moment de Black Venus.

Het kon niet op. 

Een schooljaar later kreeg ik als examenvraag Nederlands de vergelijking tussen Felix Timmermans – een oude Lierse god – en Jef Geeraerts, de fel besproken nieuwe god van de Driejaarlijkse Staatsprijs voor Proza. Het ging me heel vlot af, want onze leraar Nederlands viel voor het vitalisme, van Jefs Gangreen en Pallieter van de Fee. En ik kon er dan nog ‘De Metsiers’ van Hugo Claus bovenop leggen.

Het werden jaren dat we van iedere schrijfopdracht gretig een stijloefening maakten in navolging van Claus en Geeraerts. In ’t Klokzeel – schoolblad konden we met de liefhebbers ‘literair’ helemaal losgaan.

Hugo Claus was ons wel meer nabij. Wij waren in onze ogen maar een beetje jonger nog dan hij toen hij met ‘De Eendenjacht’ de Leo Krynprijs won. En we hadden toen ervaring noch ambities in Afrika.

In die dagen ging een nieuwe wereld voor ons open tussen de muren van de bibliotheek en het internaatsbed met boek en lampje tussen nachtelijk hijgende  kamergenoten.

 

Jean Giono De grote kudde. uitg De Bezige Bij 2014

Jean Giono (1895-1970) is een Frans schrijver wiens boeken – hij schreef een dertigtal romans en verhalenbundels – zich meestal in de Provence afspelen. Na de Eerste Wereldoorlog, die hij met een lichte gasvergifitging overleefde, werd hij pacifist. Hij was al vroeg succesvol als schrijver, zodat hij op 34-jarige leeftijd besloot zich fulltime aan het schrijven te wijden. in 1931 verscheen van zijn hand De grote kudde, een werk dat tot zijn vroege periode wordt gerekend, en waarin al zijn grote thema’s een rol spelen: de verheerlijking van het leven, geluk, sensualiteit en de natuur.

8. Philippe Claudel

Je moet het zien, zegt Giono tegen ons. Je moet kijken. Daar dient literatuur voor. En de taal, die het mooiste linnengoed kan zijn, kan ook de bloederigste lijkwade worden. De grote kudde is geen ontmoedigend boek, ook al is het vaak vertwijfeld. De be- langrijke les van Giono luidt dat schoonheid van deze wereld is. Ze is te vinden in levende wezens, in de geluiden van de dieren, in de kleur van de heuvels vroeg in de ochtend, in de belofte van de oogst, in de wijn en de sigaren van de vriendschap, in de be- antwoorde liefde, in het heldere gemurmel van de beken en in het zware werk. En die mooie en zuivere eerste wereld, die steeds maar weer de eeuwige cyclus van gisting en belofte herhaalt, kan door de waanzin van de mens wel worden gewond en gekwetst, maar nooit worden vernietigd.

Overgeleverd aan de goedheid van de wereld

132. Bij die gelegenheden kwam hij ’s nachts niet naar de schuur terug. Olivier bleef alleen. Ze hadden nog geen versterking gekregen. Hij plakte de kaars op zijn gasmaskerblik. Hij ging slapen. Het stro lag als geëgaliseerde aarde om hem heen. Met zijn bloed probeerde hij warmte en vergetelheid te vinden. Het licht deed hij uit.

135. Ze hadden nieuwe kapotjassen en nieuwe leren spullen, en platte patroongordels, als drie leren bordjes rond hun buik. Hun rugzakken, die half uitgepakt op de grond waren gegooid, barstten van de glimmende riemen. Hun kleren waren van mooie vaalblauwe stof met rillende ruwe haartjes erop. In hun gezicht stonden de vredige dingen van het leven gekneed. Dat stond allemaalgeschreven, opgetekend in hun ogen en in hun vlees, en in de vouw bij hun mond, en in hun baardhaar en in de lijn van hun snor, die ze met het haakje van hun vinger gladstreken. Alles was erin te zien, alles wat ginds achter de heuvels bestond, de vochtigheid, de gezondheid, de kracht van het leven: de goede, dikke oudere zus die met haar worstvingers spek uit de voorraadkast haalt, de moeder die haar grijze haar achter haar oor duwt, het dochtertje in haar schoolschort dat zingt: ‘Tiereliereliere’, de echtgenote die op haar rug in bed ligt, als een bron helder water in het gras.

Het stond in hun gezicht en het was bitterder dan alsem. Ze hadden nieuwe geweren en achter hen hoorde je de vrachtwagens vol patronen ronken.

Het waren de ochtenden van lijf aan lijf – kruis op kont – samengedrukt staan in de liftkassen van de schacht . Twee aan twee, de breedte van een berleng of kolenwagen. Met de penetrante lookwasem van de linzensoep op de nuchtere maag van onze Anatolische arkada?lar die neersloeg op het koude ijzer van de pik in de nek van de kompel voor hen. Of de zure stank van het eerste bier boven de ranzige walm van verhitte smeerolie. Het schiep een besmuikte intimiteit in voldaan kreunende smerigheid naar woord en gebaar. Tegen beter weten in. Eenieder hoopte de post te eindigen zwetend, zwart en moe. Sommigen hunkerend naar nieuwe smerigheid. Toch minstens in de eenzaamheid van de verbeelding op ‘hotel’ of in de tobbe bij moeder de vrouw.

Herinneringen aan de NV Kolenmijnen van Beeringen bij  ’Crammed into a coal mine elevator, coming up after a day of work.’ Rond 1900 in een Waalse mijn.

 

Kröller Müller en de Hoge Veluwe

 

Sicilië, Chocolade en syfilis – Modica is een bezoeking.

Modica Chocolade en syfilis

Ognuno sta solo sul cuor della terra

trafitto da un raggio di sole:

ed è subito sera. 

Ieder staat alleen op het hart van de aarde

doorboord door een straaltje zon:

en opeens valt de avond.

Salvatore Quasimodo, Nobelprijs literatuur 1959

(Modica 1901 – Naples 1968)

 

Marc Schaevers, De orgelman.

uitg.De Bezige Bij 2014

‘De Orgelman’ is een boeiend verhaal over een vergeten kunstschilder, tevens een mooi tijdsbeeld van de Duitse en Joodse emigratie in Belgie en Brussel voor en tijdens WOII.
Ook het werk van Felix Nussbaum (Osnabrück, 11 december 1904 – Auschwitz-Birkenau, 9 augustus 1944) wordt goed geduid.

99. Allicht ziet hij Narcissus, een olieverfschilderij uit 1932, als zo’n guitenstreek. Een knappe jongeman, met androgyne trekken en e?e?n gele narcis in de rechterhand, aanschouwt zichzelf verliefd; anders dan Narcissus spiegelt hij zich niet in de wateren van de Styx, hij kijkt in een spiegel opgehangen aan een kapotte zuil. Een Dorische zuil, net als de eenvoudige tempel die Nussbaum op de achtergrond heeft geschilderd?

155. Keun vertelt liefdevol over een emigrantenstel dat ze in Bredene leren kennen heeft. De man is een arts uit Berlijn, nu werkt hij in een vishandel in Oostende. Hij begrijpt niet wat hem allemaal overkomt, is er doodmoe en verward door, hij loopt over van zelfmoordgedachten. Zijn veel jongere vrouw beschrijft Keun als dapper, energiek, nieuwsgierig zelfs naar wat hen overkomt. Ze wonen in een kleine kamer in Bredene, en geregeld dossen ze zich ’s avonds feestelijk uit en zoeken Keun dan op om hoffelijk converserend bij een glas wijn de sfeer van een Berlijnse avond van weleer te herbeleven. Wanneer ik Keuns beschrijving van het paar lees doemt het musicerende stel van Nussbaums Komisch concert meteen op, en vertelt Keun me wat dit doek uitdrukt: dat emigranten ervan houden het verleden te spelen.

157. Een commentaar van Irmgard Keun op Joseph Roth heb ik voor het laatst bewaard, al was het maar omdat ze hem die zomer tot haar geliefde uitverkoos. ‘Toen ik Joseph Roth de eerste keer in Oostende zag, had ik het gevoel een mens te zien die in de komende uren gewoon van verdriet zou sterven. Vertwijfeling nam de blik weg uit zijn ronde blauwe ogen, verdriet begroef zijn stem. Later vervaagde die indruk, want Roth was toen niet alleen treurig, maar ook een van de beste en levendigste haters. Ik ken niemand die beter en consequenter haten kon.’

195. Georg Weichmann en zijn vrouw Betty Glaser. Ze zijn uit Breslau afkomstig, ook voor hen is het niet makkelijk geweest om zich Belgie? binnen te praten. Uit het alweer lijvige dossier bij de Vreemdelingenpolitie begrijp ik dat ze zich als bemiddelde renteniers hebben aangekondigd (jonge renteniers, hij was bij aankomst 45, zij 49). Ze geven hun rekeningen bloot en sommen hun bezittingen op, de Ford Cabriolet inbegrepen. Ze zeggen een half miljoen frank in Belgie? te willen investeren, een fractie van het bedrag dat ze door de naziwetgeving in Duitsland moeten achterlaten. Hun Brusselse advocaat schat het kapitaalverlies ‘in de orde van 85 pro- cent’. Voorts bulkt dit dossier van de gestempelde paperassen: bankuittreksels, rijbewijzen, medische attesten, vaak met bee?digde vertaling. Georg Weichmann, leer ik, ‘heeft geen besmettelijke ziekten, lijdt niet aan een geestelijke ziekte, noch aan lepra.

380.  Het is vele jaren eerder dat Nussbaum zijn vriend Steinfeld heeft gezegd: ‘Ik ben een crematorium aan het schilderen, dat bevalt me meer dan een kerkhof. Een snel einde – en een proper.’
Steinfeld: ‘Voor de doden is het gelijk.’
Nussbaum: ‘Meen je dat? Dood zijn doet me niks, maar sterven moet vreselijk zijn. Jij als dokter moet dat toch weten?’
Steinfeld: ‘Het is anders dan een toeschouwer zich voorstelt. Het menselijk bewustzijn is genadig: het verlaat iemand als het te erg wordt.’
Nussbaum: ‘Is dat echt zo? Dat is heel geruststellend.’

In 2013 verscheen ‘Die andere Heimat: Chronik einer Sehnsuch’.
Een diep gravende proloog naar de wortels van de scheiding tussen oud en nieuw in de eerste helft van de 19 de eeuw.
Na de passage van Napoleon en de Napoleontische oorlogen, de mislukte oogsten en de honger na de Tambora Vulkaanexplosie op10 april 1815 met het jaar zonder zomer 1816, veranderde de economische en politieke situatie in de Hunsrück. Mede door de officiële oproepen tot emigratie door de Braziliaanse Keizer Pedro II en zijn moeder, een dochter van keizerin Maria Theresia van Oostenrijk, trokken veel Duitsers uit de streek naar Brazilië. Het bestaande gelijkgeboorterecht in deze regio leidde tot dermate kleine boerderijen dat niemand er nog goed van kon overleven.
In die periode kwamen in Europa grote emigratiestromen op gang. Tot 1880 wellicht een kleine dertig miljoen. Vooral na de mislukte revolutie van 1848 trokken vele Duitsers naar de nieuwe wereld. Onder hen velen uit de Hunsrück die in Brazilië hun geluk probeerden, vooral in het zuiden.
Edgard Reitz weet hier de betekenis van heimat en migratie te verhelderen, ontdaan van de platitudes die deze terminologie niet alleen in Duitsland nog steeds moet verdragen.

Het verhaal steunt op de wedijver tussen twee broers – vergelijkbaar met die tussen Reitz’ zelf en zijn broer wetenschapper — wat het geheel een epische dimensie geeft.
Reitz verweeft het verlangen naar kennis, nieuwsgierigheid, literatuur, stoommachines, verliefdheid en onderlinge naijver tot een spannende en bevrijdende ontwikkeling in de Hunsrück: aangeraakt door de dromen van de wereld erbuiten.
Vier uur zwart wit met sterk gekleurde emoties behandelen de geschiedenis die vooraf ging aan de Heimat van de XX ste eeuw. Niet alleen in Duitsland.

In de Hunsrück is een toeristische sector op gang gekomen om de liefhebbers  – nu ook uit Brazilië van dienst te zijn. Het Heimat feuilleton hakt er ook daar fors in. Na Nederland-Vlaanderen,  nu ook Engeland. De toelichting bordjes bij de huizen uit het filmdecor in Gehlweiler zijn voorlopig nog in het Duits, Nederlands en Engels. Ook de Fransen blijken Heimat intussen te kennen.

Mijn eerste confrontatie met de grafstenen van het de begraafplaats bij de Nunkirche in Sargenroth was enigszins beklemmend. Hier lagen onder verzorgde perken met duidelijke stenen de vele figuren uit de Heimat die gestorven waren.
Gelukkig had iemand er met tape een kaartje bijgeplakt over welke scene het zijn welk deel van heimat ging.
Maar dan nog is het erg onwezenlijk om echte graven van filmfiguren te treffen tussen echte graven van mensen die echt geleefd hebben.  Meer nog op verschillende plaatsen zijn de huizen herkenbaar die als decor of interieur gebruikt werden.
Voor ‘Die andere Heimat’ is dit waarlijk verbluffend in Gehlweiler waar met decormateriaal het hele dorp herbouwd werd gedurende het jaar van de filmopname. Het is een zoeken en herkennen aan de hand van de mooie fotopanelen. Maar een roset-venster in de Schabbachkerk als filmisch decor functioneert vandaag nog met een knipoog op de gevel van een echte boerenschuur.

 

De toppers zijn het Hunsrückmuseum in Simmern, het Dämgen Haus Drehort in Gehlweiler met Heribert als gids en tot slot het Günderode Filmhaus.
Er blijkt niet alleen bij mij een behoefte om de fictieve plaatsen, huizen, straten, bruggen te bezoeken die in de film als decor gebuikt werden. De Heimat brengt een verhaal dat herkenbaar is, voor heel Europa. Historisch en dramatisch, omdat het universeel is en blijft.

Edgar Reitz: »Man kann Heimat nicht einfach vorfinden. Man muss sie wie die Liebe und alle anderen menschlichen Werte erwerben.«
Edgar Reitz, Alle Realitäten, die wir schaffen, fangen im Kopf an!

Hermann: »Clarissa, unser Haus wartet auf dich. Es hat Sehnsucht. Wie ein Hund.« (HEIMAT 3, »Die Erben« 1997, Teil 5)

Idealer Ausgangspunkt Ihrer Wege in die HEIMAT kann das Hunsrück-Museum in Simmern sein. Die dortige Dauerausstellung zu Edgar Reitz, seinem Filmschaffen und den Filmzyklen stimmt Sie auf HEIMAT ein

http://www.heimat-fanpage.de/

Klik om toegang te krijgen tot Wege%20durch%20die%20Heimat%20Flyer.pdf

Klik om toegang te krijgen tot heimat-broschuere.pdf

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 10

‘Ex Africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Zuidelijk Afrika 22-26/02/2015

Water – Road Blocks – Hotelsterren – Zuma en de Zoeloe’s – Funeral Cash Plan – Sun City – Islam – Voortrekkers – Quo Vadis – Paul se Huis – Apartheidmuseum – Mandela – Sowetho – Sandton – Hou Moed

Zuidelijk Afrika 22-26022015 digitale flessenpost DEEL 10

    ‘Rituelen zijn in de Tijd wat een woonplaats is in de Ruimte. Want het is goed dat het verstrijken van de tijd ons niet lijkt weg te slijten en te verstrooien als een handvol zand, maar ons volledig maakt en kracht geeft. Het is ook goed dat we de Tijd zien als iets dat opbouwt. Daarom beweeg ik me van de ene viering naar de andere, van jaarfeest naar jaarfeest, van oogsttijd naar oogsttijd, net zoals ik als kind van de raadskamer naar de slaapkamer ging, omringd door de dikke muren van mijn vaders woonhuis, waar elke voetstap een doel had.’ – Naar Antoine de Saint-Exupéry, Citadelle (1948) (cit. in Gardiner, Bach)

“Vermeldenswaard – en bemoedigend – zijn de herinneringen van de West-Duitser Heinz Krekeler, zoals naar voren gebracht in het colloquium van de IFZ, Deutscher Sonderweg: Mythos oder Realität?, München/Wenen, 1982, p. 65. Krekeler was lid van het West-Duitse parlement en van de constitutionele commissie van de deelstaat Nord- rhein-Westfalen in de periode 1946-1950. Hij verzette zich fel tegen de fundamentele zin in de Duitse grondwet ‘Alle staatsmacht is ontleend aan het volk’ ‘... en was succesvol. Met een simpel argument, dat mijn collega’s zeer overtuigend vonden: de volkssoevereiniteit absoluut maken – wat interessant genoeg slechts de wens was van de communistische fractie – betekent dat het soevereine volk dan opnieuw de democratie terzijde kan schuiven en opnieuw een dictatuur kan introduceren. Er moet iets zijn dat volkssoevereiniteit beperkt, en dat zijn de basiswaarden en basisrechten van [onze constitutie].’ Een stichtend voorbeeld van waar conservatisme, geïnspireerd door de toen nog recente herinneringen aan Hitler en het Derde Rijk.” John Lukacs – HITLER EN DE GESCHIEDENIS - Hitlers plaats in de 20ste eeuw

 

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 9

‘Ex Africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Zuidelijk Afrika 18-21/02/2015

VicFalls Revisited – 1985 – 2015 – Zuma and his SONA - Lampedusa of Afrika - Washed by the Blood of Jezus

 ”De mens wordt gemaakt door zijn geloof. Zoals hij gelooft, zo is hij.” – Baghavad Gita

Zuidelijk Afrika 19-21:02:2015 Digitale Flessenpost Deel 9

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 8

‘Ex Africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Zuid Afrika 14-18/02/2015

Zuidelijk Afrika 14-18:02:2015 Digitale Flessenpost Deel 8

Zuma – Leila – Waterfraude – Saturday Night Fever – Valentijn – De vierde revolutie – Het digitale proletariaat – Debbie Harry – Leonard Cohen – Vluchtelingen – Een nieuw soort oorlog

“Ik geloof niet dat ik toen, als twaalfjarige, kon vermoeden wat ik veel later, in een van de studies van Sigmund Freud als ik me niet vergis, las en wat ik meteen begreep, namelijk dat het het diepste geheim van muziek is dat ze de paranoia afweert, dat wij muziek maken om niet overspoeld te worden door de verschrikkingen van de werkelijkheid.” W.G. Sebald, Campo Santo

“Simon Leys dismisses ignorance as an explanation. His answer: “What people believe is essentially what they wish to believe. They cultivate illusions out of idealism—and also out of cynicism.” The truth can be brutal, and makes life uncomfortable. So one looks the other way.- Ian Buruma

“Een mogelijke ervaring of een mogelijke waarheid is niet gelijk aan een werkelijke ervaring of een werkelijke waarheid minus de waarde van hun werkelijk-zijn, doch ze hebben, tenminste in de ogen van hun aanhangers, iets zeer goddelijks in zich, een vuur, een opwaartse vlucht, een wil om te bouwen en een bewust utopisme dat de werkelijkheid niet schuwt maar juist als een opdracht en een ontwerp behandelt.” Robert Musil, De man zonder eigenschappen

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 7

‘Ex Africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Zuidelijk Afrika 08 – 13/02/2015

Zuidelijk Afrika 08 – 13022015 Digitale Flessenpost deel 7

Zondagdienst & brunch – Hou Moed – treinen – Werksentrum Lier & AMADA - Himba vrouwen & mannen – heel veel wilde dieren – slavernij – Duitsers in het Namutonifort

‘Goedmoedige dwazen bestaan niet.’ Enkele ogenblikken later had hij, alsof hij had geaarzeld zijn gedachte ten einde te denken, eraan toegevoegd: ‘Dwazen bestaan niet.’ Daar had hij het bij gelaten. Het was moeilijk om uit te leggen. Hij had het gevoel dat achter een bepaalde soort domheid een machiavellisme schuilging dat hem angst aanjoeg. En hij weigerde te geloven dat het zich op een onbewust niveau afspeelde’. Georges Simenon De Premier

 

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 6

‘Ex Africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Zuidelijk Afrika 05 – 08/02/2015

Zuidelijk Afrika 05 – 08:02:2015 Digitale flessenpost Deel 6

Paarden – Kastelen – Duitsers – Napoleon – Goethe – Sam Nujoma – Racisme – Streetcuisine – Officieren – Keizers – Presidenten

” Schrijvers als Raynal, Diderot, Voltaire en Rousseau hebben de Revolutie uiteraard niet rechtstreeks veroorzaakt, maar ze bezorgen de nieuwe rijken wel zelfbewustzijn, de overtuiging dat hun tijdperk een breukvlak is. Dat betekent niet dat zij iemand als Rousseau echt tot op de letter volgen. Diens antwoord op de vraag waar ongelijkheid vandaan komt, luidt immers ‘bezit’. Gelijkheid is een van de revolutionaire trefwoorden bij uitstek. Dat ‘bezit’ evenzeer een drijfveer was van de nieuwe klasse wordt minder uitgebazuind. Soms vallen de maskers. Bij het Feest van de Wet op 12 mei 1792 wordt de slogan liberté, égalité, fraternité op de feestelijke emblemen vervangen door liberté, égalité, propriété — broederschap ingeruild voor bezit. Wie er de nagelnieuwe Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger op naleest, merkt dat vrijheid en bezit hand in hand gaan. Artikel 2 beschrijft propriété als een van de ‘natuurlijke en onaantastbare rechten van de mens’ (samen met vrijheid, veiligheid en verzet tegen onderdrukking). Terwijl ze in artikel 17 bezit beschouwen als ‘onschendbaar en heilig’, aarzelen de revolutionairen niet om massaal nationale bezittingen te verhandelen.” Bart Van Loo – Napoleon, de schaduw van de revolutie.

 

Out of Africa, digitale flessenpost 30/01- 05/02/2015 – DEEL 5

‘Ex africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Zuidelijk Afrika 30/01- 05/02/2015

Wild – Engelen – Vlees – Fossielen en een onverwachte ontmoeting on the Edge of Eternity.

Zuidelijk Afrika flessenpost 30:01- 05:02:2015 – DEEL 5

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 4

‘Ex Africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Zuidelijk Afrika 25-29/01/2015

Zuidelijk Afrika Flessenpost DEEL 4 25- 29:01:2015

Vintage Landrover en Padwoed – Groot Karoo en treinen – Gideon en Lord Milner -  “Ek het teruggekom huistoe” – “Die laatmiddag het room geword.” – Kimberley en Romeins recht – Irish Pub en Oranjerivier

“Zelfs Tippo Tip had zich daar nooit gewaagd. Hij zag ook geen enkele reden om dat te doen. Zoals hij tegen Stanley zei: Omdat jullie Wazungu [blanken] zo graag je leven wilt vergooien, hoeven wij Arabieren dat nog niet te doen. Wij reizen stukje bij beetje om ivoor en slaven te halen, en daar doen we jaren over; het is nu negen jaar geleden dat ik uit Zanzibar vertrok. Jullie blanken zijn alleen maar op zoek naar rivieren, meren en bergen. Jullie verkwisten je leven zonder enige reden of doel. Kijk maar naar die oude man die stierf in Bisa [David Livingstone]! Wat zocht hij toch al die jaren, tot hij zo oud werd dat hij niet meer kon reizen? Geld had hij niet, want hij gaf ons nooit iets, hij kocht geen ivoor of slaven. Toch reisde hij verder dan wij allemaal, maar waarvoor?” Martin Meredith – De schatten van Afrika Vijfduizend jaar rijkdom, hebzucht en ambitie.

 

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 3

                           ‘Ex africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Kaapstad – Paarl – Franschoek – Stellenbosch – Fairview – Kaapstad

21-24/01/2015

Over taal en geloof, kunst en (genees-)kunde, diamanten en kanonnen, Mandela en Mercedes

“Medicine must bring back the joy in the life of the patient. Medicine must give the patient something to celebrate. When medicine cannot do this anymore,then the goal of medicine must be to allow the patient to die a death as quickly and as painlessly as possible.”  Christiaan Neethling Barnard (1922 – 2001)

Zuidelijk Afrika 21-1 – 24-01-2015 Flessenpost DEEL 3

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 2

                           ‘Ex africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Kaapstad en omgeving 18-20/01/2015

Zuidelijk Afrika DIGITALE FLESSENPOST 2

 

Out of Africa, digitale flessenpost – DEEL 1
                           ‘Ex africa semper aliquid novi’ (Plinius de Oudere)

Zuidelijk Afrika 15:1 – 26:2:2015 DEEL 1

Dertig jaar geleden keerde ik terug van een lange stage genees-, heel- en verloskunde in Zimbabwe met een optimistisch gevoel over de toekomst van Zuidelijk Afrika.
Zimbabwe kende na een decennialange bevrijdingsoorlog eindelijk een democratisch bestel waar blank en zwart samen op weg leken in een succesverhaal. Het land was rijk aan mensen met een redelijke tot goede opleiding. Het had degelijke scholen, landbouw en veeteelt die een forse export garandeerden. Er zaten grote voorraden grondstoffen en het toerisme profiteerde van de goeie infrastructuur. Zambia was toen veel triester en Zuid Afrika leed nog zwaar onder de apartheid en de internationale boycot.

Dertig jaar later zijn nog steeds dezelfde politieke leiders aan de macht. En is het land verworden tot een ruïne. Alle reserves zijn op.
Meer dan een miljoen jonge manen zijn geëmigreerd naar Zuid Afrika.

Dertig jaar lang heb ik mezelf voorgehouden ooit terug te keren naar Zuidelijk Afrika. Ik wou graag nog eens van nabij zien hoe het er na dertig jaar zou zijn.

Deze reis gaf me de kans om de Kaap, de Karoo, Namibia, Botswana, Zambia en Zuid Afrika te bezoeken.
Het was een beklijvende, soms mooie, soms hilarische en vaak ook een pijnlijke belevenis.
Waar ik hoopte op een betere politieke evolutie in Zuid Afrika, is de ANC-leiding flink op weg om enthousiast dezelfde populistische ravage aan te richten als Robert Mugabe met zijn corrupte hofhouding in Zimbabwe. Maar dan op hele grote schaal.
Vandaag kan ik me aansluiten bij de oproep in de naam van de drankwinkel op een schilderij in Namibië, zeker ook voor Afrikaners.

Toto, Africa revisited.

Op de Hop-on, Hop-off City Sightseeing Red Bus van Kaapstad plots in de oorknopjes: “I bless the rains down in Africa”.

Van Toto!

Het was een verbluffende ervaring, dertig jaar later was alles weer even zoals toen, de planten, de zon, de wind, de mensen en de muziek!

Toen ik in 1985 naar Zimbabwe vloog voor mijn stage gynaecologie en verloskunde in Rusape General Hospital ging dat nog een stuk trager in kleinere vliegtuigen. De terugvlucht met de TAP van Harare naar Lissabon had een tussenstop in de hete en vochtige luchthaven van Luanda, Angola. Goed doorzweet mochten we na een paar uur hijgen, weer instappen. Ik zat aan de gangkant met naast mij een Portugese zakenman tegen het raam, die tot Luanda zijn ervaringen met zwarten in heel Afrika uiteen gezet had, om mij te genezen na maanden van mooi geloof in wat allemaal nog komen zou.

Plots zat er nu een zwarte juffrouw tussen ons in. Ze had gevlochten hairextensions. Toen nog erg bijzonder, en ze las een boek! Portugese literatuur die ik niet kende. Zij ook niet, ze had het meegekregen voor op de vlucht naar Lissabon.

Tijdens zo’n vlucht was de enige vorm van entertainment een zeer beperkte maar eeuwig draaiende muziekloop in een oorwarmer als de centraal geprojecteerde film shit was. Maar zij had er geen wegens na Luanda geen nieuwe bedeeld. Het werd nacht.

Ze was de dochter van een hoge pief in de nationale bank. Ze had haar middelbaar afgerond en ging nu naar Joegoslavië waar de collega van haar vader een operatie voor haar geregeld had in Belgrado. Zij was voor een congenitale heupdysplasie al in Luanda en Lissabon behandeld, maar met onvoldoende succes. Dus nu werd het de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië. Goedkoper dan Lissabon, en de directeur van de nationale bank aldaar was een goeie vriend van papa.

Maar ze was niet dom voor een nomenclaturakind uit de Volksrepubliek Angola onder leiding van de MPLA van collega Agostinho Neto toen reeds afgelost door José Eduardo dos Santos. Meer nog, ze was erg grappig. Ze wou lerares worden en ze deelde graag een oormicrofoon met mij, waarop behoudens wat verouderde hits ook Toto’s topper in een loop werd herhaald. Ze viel in slaap. Ik ook. En onder de muziek schurkte ze zich tegen mij aan.

Wanneer de Portugese kenner van de zwarten na een lange kout met de aanvallige stewardesses van de TAP van achter het toilet terugkwam, schrok hij zich een bult omdat ze met haar hoofd op mijn schouder lag. Het was na dat lange eenzame verblijf in Zimbabwe een raar gevoel van vertrouwelijk appel op mij als steun in plaats van wie haar taal sprak aan de andere kant.

Dertig jaar later rijd ik met een gewezen adjudant van de militaire politie van de Zuid Afrikaanse Special Forces in Namibië naar de grens met Angola. Hij vocht er als dienstplichtige en nadien drie jaar als vrijwilliger – want je werd betaald en het gaf later recht op een job aan de staat. Wat hij graag aan zich heeft laten voorbijgaan. Alleen de afschuw voor doperwten is gebleven, want daarop dienden ze te leven wegens militair rantsoen tijdens de Koevoet ‘expedities’.

Hij beschreef de oorlog als een materiaalslag tussen de Cubanen met Russisch materiaal en zij met Amerikaanse, Engelse en Zuid-Afrikaanse wapenrusting. Én excellente handwapens van de Fabrique Nationale d’Armes de Guerre. De Angolezen probeerden vooral voor henzelf erger te voorkomen. Hij reed Jonas Savimbi naar de onderhandelingen, maar wist pas later wie het was. Anders had hij hem onderweg aan de krokodillen gevoerd. Nu nog, na dik dertig jaar.

Van de beloofde toekomst in Zimbabwe is niets terecht gekomen. De successen van toen bleken te teren op de infrastructuur en opleiding van de Engelsen en Zuid-Rhodesië onder Ian Smith. Het Zuid-Afrikaanse leger is ook niet meer wat het ooit was. Naar Walter Sisulu, de leider van de gewapende arm van het ANC,  Umkhonto we Sizwe – MK , Speer van de Natie – heet nu de boulevard aan het Cape Town Convention Center.

Maar de jonge Xhosa dienster in de Primi Piatti die gevlochten hairextensions droeg en een beetje met haar linker been trok, zag het helemaal zitten met dé en haar toekomst in het nieuwe Zuid Afrika, zeker on the Waterfront of Capetown.

‘I hear the drums echoing tonight - But she hears only whispers of some quiet conversation’.

“Ah, they’ll never, they’ll never ever reach the moon,
at least not the one that we’re after” – Sing Another Song, Boys.
Leonard Cohen, Songs of Love and Hate 1970

Etienne van Heerden, Klimtol. Uitg. Podium 2014

Een prachtig boek over een herkenbare cultuur, een vervreemdende wereld en alle truken om te overleven dan wel tevreden te sterven. Met, in en door een jojo.

168.
Pas vele jaren later, hier op zijn veranda, kwam de gedachte op: wie was hij, wie was die man?
Hoe kon hij?
Toen liet de gedachte hem niet meer los.
En toen is hij met de merlot begonnen.

189. Waar ze ook vandaan komen, het zijn outsiders, net als u en ik, op het Centraal Station in Amsterdam of in Central Park in New York pik ik er een spinner zo uit, door zijn houding en de manier waarop hij loopt en naar andere mensen kijkt. Jojoënd zijn verlegen mensen, en vaak zijn se beschadigd of weten ze niet hoe ze zich in de real world moeten gedragen.
Maar geef ze een nieuwe truuk om uit te proberen of een lastig nummer, of geef ze een podium en lekkere muziek en de spanning van een ging en een competitie. Dan werpen ze alsof ze top of the world zijn.
(...)
Ze zet hem op een stoel en begint rustig te spelen. ‘En u zult geen uitzondering zijn, ik ook, ik heb het ook zwaar, maar de jojo maakt me licht, ik kan dansen en ik kan vechten, ik kan ruzie met hem maken en magic met hem scheppen of dromen. U kunt het ook, oom, kom! Kóm!’
Wat kan ik jou leren? Denkt hij. Je bent zo slim. Is er dan niets van wat ik meedraag dat even slim is, is alles vernietigd en stelt mijn ervaring in de nieuwe wereld dan niets voor?

274.

Om je truuk goed te krijgen moet je blind worden voor wat er buiten je blikveld gebeurt.
Je mag niets zien.
En je wordt minder mens.
Je werpt egoïstisch en geconcentreerd.
Je kijkt niet links en je kijkt niet rechts, je moet je oog op de spinaal houden.

336. Je moet je truuk nooit gebruiken om wraak te nemen, je moet nooit spelen uit boosheid, niet op jezelf of op het leven.
Niet omdat je boos bent op je oma over het ongeluk waarbij je moeder is omgekomen. Niet omdat je worst bent op mij.
Je moet spelen omdat je niets anders hebt. Omdat je het snapt en het het enige is wat je snapt. Omdat de rest voor jou nergens op slaat.

Marlene van Niekerk, Triomf, uitg. Querido 2006

Een indrukwekkend, hilarisch en schrijnend boek over de onderkant van de arme blanke leefwereld in Zuid Afrika aan de vooravond van de eerste democratische verkiezingen van 1994 na de afschaffing van de apartheid.

Briljant opgebouwde spanning en onthulling van de nauwelijks borstelharen gruwelen waarmee een ‘gezin’ probeert te leven.

99. Dichterlijke vrijheden zijn vrijheden die dichters zich in het dagelijkse leven veroorloven om het een met het ander te laten rijmen. Maar diezelfde dichters zijn onderworpen aan de ideale poëtische rechtvaardigheid. Want woorden zijn slechts boemerangs, des te meer als ze rijmen. Hij zegt dat er eigenlijk geen donder rijmt nergens in de wereld of in de sterren. Dus koet je goed op je tellen passen en je woorden wikken en wegen als je wilt rijmen.

156. Hij heeft zichzelf in een open wagon aan zijn riem opgehangen in de hoop dat de trein kaarsrecht rechtdoor naar de Karoo zou rijden zodat zijn dierbaren deze aanblik bespaard zou blijven. Hij vindt het nog altijd een goed plan. Om je geliefden die aanblik te besparen. En de stank, en de kosten. Want als een mens zo lang aan een riem heeft gebengeld in een open wagon door de Karoo, ben je helemaal kurkdroog. Als biltong. En je bent zo licht als een veertje. Dan gooien ze je er aan deze kant van De Aar gewoon uit. En dan is het zaakje geregeld. Kant-en-klaar. Geen kuil, geen kist en ook geen grafsteen. Niks, ook geen aasvogels, want aasvogels eten geen biltong.