In een democratische en moderne samenleving begrijpt en aanvaardt een respectabele godsdienstbeleving dat de publieke ruimte VRIJ moet zijn en blijven van private geloofsbelijdenissen om te vermijden dat aanhangers van verschillende goden elkaar naar het leven staan omwille van de ware, de enige, de grootste, de echte.
En daar wringt voor velen het schoentje.
Sommige vrijzinnigen zoals ons aller limburg-gouverneur Steve Stevaert pleitte zelfs als sp.a voorzitter voor ‘Ander Geloof’ om mensen van alle geloven en gezindten bij elkaar te krijgen en te houden in wederzijds respect.
Maar daar heb ik fundamentele twijfels bij.
De vrijheid van meningsuiting in een democratische pers staat boven respect voor ieders geloof.
VN secretaris generaal Koffi Annan raaskalt als hij oproept tot respect voor de dogma’s van ieder geloof.
Precies die dogma’s behoren tot de private godsdienst- en geloofsbeleving en dienen dus onder geen beding respect op te eisen in de publieke ruimte.
Wie toch al die dogma’s ondersteunt, krijgt vroeg of laat de godsdienstbelijdenissen over zich heen en wordt eens te meer het slachtoffer of de dader van allerlei gewelddadige manipulaties voor andere doeleinden, als daar zijn het camoufleren van het eigen falen, de binnenlandse politieke ellende of de president die eerder grote sier wil maken dan iets doen aan kapseizende ferryboten waar de kapitein de brug ontvluchtte zoals in Egypte, Libanon, Indonesie, Syrie en het hele Midden Oosten.
Bush die met Blair en Straw pleit voor een wettelijk verbod op Blasfemie heeft een heel andere politieke agenda openliggen: hoe krijgen we de hele olieproducerende regio aan de leiband in de omsingeling van China.
Moeten wij geen respect opbrengen voor mensen die oprecht proberen naar een geloof te leven dat hun een houvast geeft in barre en bange tijden op voorwaarde dat ze daarin een onderscheid maken tussen het dogma van de rechte leer en de dagelijkse praktijkvoering die vertroosting kan bieden doch er lang niet vanuit gaat dat de wereld maakbaar en herschepbaar en hervormbaar is naar het beeld en de eisen van de eigen god, laat staan dat ze dit soort praatjes willen opdringen aan anderen zoals missionarissen en zendelingen,
moeten wij niet alleen maar verachting betonen voor mensen die via een geloof anderen manipuleren en onder druk proberen te zetten,
en dat is hier alleszins op een enorme schaal aan de orde.
Aan de hand van citaten uit de Koran en de overlevering wijzen veel westerse exegeten op de mogelijkheden voor moslims om zich in te passen in een moderne westerse a-dogmatische samenleving lijkt me erg zinvol voor…islamieten, en er zijn er velen die dat proberen te doen en vol te houden.
Maar de resultaten halen veel te weinig de media, zeker ook in de zogenaamde moslimlanden.
Daar worden journalisten per kerende ontslagen en in het beste geval blijft het daarbij.
The protests in the Middle East have proven that the cartoonist was right,” said Tarek Fatah, a director of the Muslim Canadian Congress. “It’s falling straight into that trap of being depicted as a violent people and proving the point that, yes, we are.”
Zoals je kan lezen in de uitstekende post:
http://www.pickledpolitics.com/archives/275
Humor en satire kan ook binnen een islamitische benadering van de Cartoonoorlog.
http://muttawa.blogspot.com/2006/02/memo.html
Het denken mag zich nooit onderwerpen,
noch aan een dogma,
noch aan een partij,
noch aan een hartstocht,
noch aan het belang,
noch aan een vooroordeel,
noch aan om ‘t even wat,
maar uitsluitend aan de feiten zelf,
want zich onderwerpen betekent
het einde
van alle denken.
H. Poincaré
zie verder in ‘Godsdienstbeleving is iets anders dan ‘’Koken met Steve’‘

en

‘De Gesluierde Monologen’

‘Godsdienstbeleving is iets anders dan ‘’Koken met Steve’‘, ‘2005-02-26

Dit opiniestuk dat n.a.v. de commotie rond het boek van toenmalig sp.a voorzitter Stevaert '?Ander Geloof'? in De Tijd van 22/2/2005 geplaatst werd met 's anderendaags een boeiend wederwoord van Prof. De Dijn die mij uiteraard tegensprak, Stevaerts visie te licht vindt wegen en zijn leven voor Spinoza als enig zaligmakende interpretatie van deze Nederlandse filosoof wil presenteren: allesbehalve de Verlichting.
Gezien de ernst van de politieke ontwikkelingen in dit land maar ook in Nederland rond deze kwestie, lijkt deze tekst ook na de Deense cartoons nog steeds aan actualiteit te winnen.
'Wie niet ziet dat politiek met religie te maken heeft, kent niets van politiek', met deze bekentenis heeft sp.a voorzitter Stevaert een tip van de sluier gelicht. Tot lang na de Tweede Wereldoorlog functioneerde kapitaal en kerk in Vlaanderen nog als twee handen op een magere buik. Zo kon de Turnhoutse baron Dufour tijdens het jaarlijkse diner voor de vooroorlogse notabelen van het stadje bij een goed glas en een fijne sigaar de roomse deken in vertrouwen nemen: 'Houdt gij ze dom, ik zal ze arm houden!' De secularisatie van Vlaanderen verliep moeizaam en pijnlijk want katholieke hoogwaardigheidsbekleders waren niet geneigd hun positie in zorg, onderwijs en straatbeeld naast koning en kapitaal af te staan. Het moeizaam vrijwaren van de publieke ruimte, overheidsdiensten en rechtspraak van kerkgebonden belangen is de basis geworden van een democratische en sociale samenleving. Hier staat het eenieder vrij zijn of haar geloof privé te beleven zolang het maar niet om actief agressief zieltjes – winnen draait. Vandaag breekt de Turnhoutse deken het brood met monseigneur Gaillot, bisschop van Partenia, het bisdom zonder grenzen van allen die het gevoel hebben dat ze voor de samenleving of voor de kerk niet meer bestaan. Wanneer goedkoop populistisch opbod ondanks verfijnde marketingtechnieken ijdel geblaat is gebleken, gaat Steve Stevaert deze keer het geloof maatschappelijk herwaarderen.
Net als politieke partijen en programma's kan een geà?nstitutionaliseerd godsgeloof immers soelaas bieden door de waan van de groepsidentiteit te laten primeren boven sociaal geà?nspireerde burgerzin. Net als politiek is het georganiseerde geloof een techniek van machtstrijd op basis van beloften, illusies en toneel van wisselende kwaliteit, zeker als deze instituten de publieke ruimte betreden.
Net als politiek is zo'n religie een strijd om de macht waarbij de niet- of anders gelovigen worden uitgesloten. Hoogstens worden ze door de echte volgelingen van de Ene Ware God getolereerd als te bekeren kinderen van een mindere god, of als niet uitverkorenen die dwalen.
'Religare', het verenigen van mensen, is al te vaak een exclusief werkwoord: met uitsluiting van. Het was Stevaerts socialistische voorganger, Karl Marx, die godsdienst omschreef als opium van het volk, een geneesmiddel om de roerigen te beroezen.
sp.a voorzitter Stevaert hoopt met zijn openingszet naar de georganiseerde gelovigen een nieuw kiezerspubliek aan te boren en de kerkelijke instituten te mobiliseren om de loze kreten en gefluister op het politieke toneel nieuwe inhoud te verlenen. Met deze acte van hoop dient de verzuring zegenend gesust. Ook de Russische president Poetin en zijn Amerikaanse evenknie Bush beroepen zich vaak en met de nodige zwier op de orthodoxe kerk of de Bijbelse lering wanneer ze hun politieke macht laten consacreren.
Stevaerts boven ideologieën staande stunt dreigt echter niet alleen de schroomvolle sluier te lichten van het privé beleven van geloofsovertuigingen, maar vooral licht hij hiermee het deksel van de doos van Pandora. De gevaarlijke geesten van irrationele emoties zullen weer oplaaien in het grote debat tussen gelijkhalende religies – wanneer de buikriem dient aangehaald. De moeizame strijd van de Verlichting – van Spinoza tot diep in de 20ste eeuw – om iedere godsdienst te bannen uit het publieke debat wordt vandaag door Steve Stevaert met een pleidooi voor een 'actief pluralisme' teruggedraaid. Alsof alle religieuze groeperingen even klein willen blijven en elkaar in evenwicht kunnen houden. Alsof de Europese culturen niet sinds de 18 de eeuw los van en naast de religieuze cultus ontwikkeld werden.
Politiek is per definitie het gevecht om de macht, zo ook religie als deze bedreven wordt door godsdienstige instituten.
Maar bij het bedrijven van de politieke strijd in een democratische lekenstaat worden de regels door eenieder erkend en aanvaard opdat onderlinge communicatie en relaties in de publieke ruimte vrij en open kunnen verlopen.
Bij godsdiensten geldt voor de volgelingen al te vaak het primaat van het eigen gelijk wanneer ze de openbare ruimte betreden, zeker wanneer de maatschappelijke tegenstellingen weer aangezwengeld worden door internationale en economische spanningen. Dan laait de ideologie van 'eigen volk eerst' weer op, en nu ook het 'eigen geloof eerst'. Een explosief mengsel van nationalisme en religieuze overtuiging was in Europa vroeger – en elders in de wereld ook vandaag nog – een garantie voor tomeloze slachtpartijen zelfs als de religieuze leiders bereid waren om hun gelovigen op de gelijkwaardigheid van de anderen te wijzen. Het kostte hen al te vaak hun eigen kop wanneer het heilige zendelingenvuur hoog opflakkerde.
Wie de maatschappelijke tegenstellingen verhult – zoals Steve Stevaert in zijn populistisch politiek discours maar al te graag doet – spiegelt het publiek een mystieke orde voor die vrij zou zijn van onderlinge strijd en politiek gekonkel: komt allen samen voor het altaar van de Heer.Een dergelijke maatschappijvorm is alles behalve democratisch, laat staan sociaal, en mist al snel de dynamiek van een zich voortdurend vernieuwende samenleving waar niemand de ander kan noch mag beoordelen op zijn godsdienstige overtuiging, huidskleur, geslacht of andere private kenmerken.  Godsdienstbeleving is iets anders dan 'Koken met Steve'. Politiek bedrijven doe je niet in de achterkeuken maar in de publieke ruimte en daar kan een actief en openbaar beleden godsgeloof onmogelijk het vrije, gelijke en broederlijke handelen leiden in het algemeen belang.
Al te veel geà?nstitutionaliseerde religies verenigen alleen de rechtgelovigen met uitsluiting van de anderen. Laten we daarom het hoofd koel houden, onze geschiedenislessen koesteren en onze godsdienstige overtuigingen vooral buiten de publieke ruimte en het politieke theater beleven. 'Caute! Wees behoedzaam!'was de lijfspreuk van Spinoza.
Jan Van Duppen, gewezen gemeenschapssenator voor sp.a spirit
 
‘De Gesluierde Monologen’, ‘2005-02-27 ‘

‘Wegens tijdsgebrek pas de kans gehad om dit werkelijk schitterende stuk te zien in Schouwburg Kunstmin te Dordrecht op 15/2 en dan nog dankzij de attente baliedame die een tweede kaart in deze uitverkochte zaal kon versieren – waarvoor bij deze nogmaals onze welgemeende dank.
Poëtisch, brutaal, schrijnend, intiem, schokkend, verbijsterend, bevrijdend,lachwekkend, beschamend en vertederend. Maar in Dordrecht bestond de zaal voor bijna 100% uit autochtone blanke Nederlanders, van wie zeker driekwart van de vrouwelijke kunne !
Het heeft mij alleszins geholpen om mijn allochtone patiënten beter te begrijpen en een poging te doen om hun problemen bij een huisartsenconsult te verhelderen.
Een gescheurd maagdenvlies? Geen probleem. Dat leren we in de monoloog 'Mijn poppenkast, een mythe'. Dan gebruiken we de Parijse hechting. '?De arts naait aan beide zijden van de vagina een draad vast en bij de penetratie duwt de eikel deze draad kapot waardoor de zijwandjes uitscheuren en er bloed is. De penis ervaart dit draadje als de weerstand van het vlies. Domme eikel'? (p. 66).
Reizend door Afrika, waar Adelheid Roosen 9 jaar geleden een documentaire maakte over de kracht van Afrikaanse vrouwen, zei een Malinese vrouw tegen haar: ‘’Er zijn elke keer vier mensen aanwezig bij een gesprek. Dat bent u, dat ben ik, dat is degene die ik van u maak en degene die u van mij maakt.’’ En dat is wederom haar inspiratie geweest dit project te starten. Het resultaat van deze interviews is verwerkt in twaalf indringende en intieme monologen. De monologen worden vertolkt door een vaste cast vrouwen afkomstig uit een moslimcultuur. Uit de wereld van politiek en literatuur zal een aantal vrouwen van Marokkaanse, Turkse, Somalische, Arabische en Nederlandse afkomst, een gastrol vervullen. Zij worden muzikaal begeleid door een Turkse saz-speelster. Momenteel reist het gezelschap de Blijf van mijn lijf huizen af, voor 2006 zou Vlaanderen weer op de speellijst voorkomen. www.bostheaterproducties.nl’
‘De Gesluierde Monologen: dé theaterhit van het afgelopen seizoen. In alle theaters waar deze voorstelling werd gespeeld waren de stoelen niet aan te slepen. Publiek en pers waren unaniem lovend; De Gesluierde Monologen deed nà?g meer stof opwaaien dan De Vagina Monologen. De in Nederland wonende vrouw met islamitische achtergrond staat, gewild of ongewild, veel in de belangstelling. Maar wat weten we nou wérkelijk van haar? Dat is wat theatermaker Adelheid Roosen zich afvroeg. In 2001 speelde Roosen zelf in De Vagina Monologen van Eve Ensler. Zij zag in dit concept een verregaande mogelijkheid om in contact te komen met deze islamitische vrouwen. Tolereren kúnnen we in Nederland maar wanneer verdiepen we ons in hun verhalen, hun rituelen, hun schoonheid en hun pijn. Je ziet een andere vrouw, gewikkeld in een andere klederdracht dan de onze en je hebt een oordeel. Om naast dat oordeel ook een veel zachtere blik op de ander te werpen, ging Roosen in 2002 in Nederland op pad en interviewde vele vrouwen. Allen in een islamitisch land geboren, maar inmiddels wonend in Nederland. Het resultaat van deze interviews is verwerkt in twaalf indringende en intieme monologen. De monologen worden vertolkt door een vaste cast vrouwen afkomstig uit een moslimcultuur. Uit de wereld van politiek en literatuur zal een aantal vrouwen van Marokkaanse, Turkse, Somalische, Arabische en Nederlandse afkomst, een gastrol vervullen. Zij worden muzikaal begeleid door een Turkse saz-speelster. De pers over De Gesluierde Monologen:
De Volkskrant: ''? waar de taboes van Ensler veelal als enigszins belegen overkwamen, sluit Roosens interesse aan bij hier en nu: wat gebeurt er, en wie gaan er schuil achter die sluiers. Maar een zeker zo belangrijk aspect is de manier van vertellen: vitaal, verrassend en poëtisch.'
NRC Handelsblad: ‘’'?verhalen zo vol verfijning in het liefdesspel dat je je schaamt voor je Hollandse botheid. De verhalen zijn ook zeer poëtisch, met prachtige details zelfs daar waar je ze niet zou verwachten.'
De Telegraaf: 'De monologen zijn elk inhoudelijk van een zeldzame intensiteit. Het voelt als een voorrecht om werkelijk in het diepste van een moslimvrouw te mogen kijken'?. Adelheid Roosen wilde met haar Gesluierde Monologen bereiken dat moslimvrouwen met een zachtere blik worden bekeken, en in die opzet is ze ruimschoots geslaagd.'
De Groene Amsterdammer: 'Anderhalf uur lang verhalen en muziek. Met zoetigheid en thee vooraf, en ovaties en een geluksgevoel achteraf. Welkom bij De Gesluierde Monologen.' '?Vrouwen die in de woestijnstadjes van de Sahara wonen, zitten geregeld zonder hun man. Door de woestijn loopt een karavaanroute, de mannen reizen rond en zijn soms tien tot twaalf maanden van huis. In die periode van hun afwezigheid bevielen sommige vrouwen van een kind. Dat is vreemd, want een zwangerschap duurt negen maanden. Maar daar hadden ze een oplossing voor gevonden. Als de man wegging werd zijn broek aan de binnenkant van de deurpost genageld: daar zat zijn sperma aan. Als een vrouw tijdens zijn afwezigheid beviel heette dat kind:'Het kind van de broek'. Dit was een alom geaccepteerd gegeven.'?
Dat is een typische passage uit één van de twaalf gesluierde monologen, het nieuwste toneelstuk van Adelheid Roosen, dat in Nederland nog meer stof deed opwaaien dan '?De Vagina Monologen'? van Eve Ensler. Het is een creatief voorbeeld van zelfbedrog en tevens van de drang om vrij te zijn die bij veel islamitische vrouwen leeft.
In de autobiografische verhalen van de moslima’’s wordt een rijk geschakeerd en genuanceerd beeld opgehangen van de islamitische seksualiteit en erotiek. De dames sparen zichzelf en hun tradities niet. Er heerst veel angst, schuld en schaamte, maar ook veel creativiteit om te ontsnappen aan het dictaat van het maagdenvlies ('?Achter de poorten van Asana tot Damacus is een maagdenvlies noodzakelijker dan een trommelvies; dat laatste mag scheuren, dat eerste niet'?, p. 42). De 'gewenste verkrachting' zoals in de zevende monoloog wordt gebracht is daar een voorbeeld van. '?Ze zei: ik ben ontmaagd door mijn broer. Ik was hem dankbaar. Ik was bang voor de man met wie ik moest trouwen en dus heeft mijn boer mij heel zacht geopend.'? (p.41). De onderdrukte islamitische vrouwen voelen zich in werkelijkheid helemaal niet zo onderdrukt. Door hun slimmigheid weten zij vaak te ontsnappen aan '?De mannen maken wetten. Wij maken nieuwe wetten. En geven de mannen de waan'?, zegt vrouw drie in de tiende monoloog die 'het gedicht van de twaalf klokjes' heet.

Met veel humor en hier en daar een vleugje poëzie wordt er in de gesluierde monologen over taboedoorbrekende onderwerpen gesproken. Tevens bieden deze monologen een goede inkijk in een wereld waarin lichamelijke warmte en sensualiteit een hoog goed zijn en een zekere solidariteit en openheid tussen vrouwen een gegeven. De aanpak van Adelheid Roosen verschilt grondig van die van de geviseerd VLD-politica Ayaan Hirsi Ali die met '?De maagdenkooi'? en '?de zoontjesfabriek'? zeer hard uithaalt naar een cultuur en een godsdienst waarvan zij afstand heeft genomen. De strategie van Roosen is veel zachter. Zij onderneemt geen frontale aanvallen die heel veel weerstand oproepen, maar legt haar oor te luister bij islamitische vrouwen die durven te praten over de intimiteit en warmte die achter hun sluier schuil gaat. '?De gesluierde monologen'? moet je niet alleen lezen, maar vooral zien. Dat zegt de toneelrecensent Pol Arias, die zeer enthousiast is over het stuk. Wie niet wachten kan tot 2006 '? dan komen de '?De gesluierde monologen'? naar Vlaanderen '? kan nu al over de grens gaan kijken. Als er tenminste nog plaats is want '?De gesluierde monologen'? is intussen de Nederlandse theaterhit van het afgelopen seizoen. recensent: Walter Lotens in www.vrijzinnighumanisme.be’