Bijna 33 jaar geleden maakte Nederland zich op voor de grootste rellen in vredestijd ooit: het kroningsoproer. De toenmalige kraakbeweging was er in een periode van economische crisis in geslaagd woede om schrijnende woningnood te koppelen aan onrust over de pompeuze kroning van Beatrix tot nieuwe Oranjevorstin.

De slag om de Blauwbrug

?Geen woning, geen kroning? leidde tot feestelijke en grimmige confrontaties in de straten van Amsterdam, met traangas op de Dam en een ware slag om de Blauwbrug. Drie jaar later opende A.F.Th. van der Heijden er zijn magistrale cyclus mee: ?De tandeloze tijd?.

Zolang de Here Jezus op aarde heeft verkeerd om zijn opdracht te volbrengen, zolang zal Majesteit met Zijn hulp ook aan haar opdracht gewerkt hebben. ?God zij met ons? liet ze ter verduidelijking als randschrift in de 2 Euro munten van het Koninkrijk der Nederlanden graveren.
Dat de tijd tandeloos was, werd door weinigen toen reeds begrepen.
Voor velen leek de toekomst strijdbaar rood te gloren aan de oosterse kim.

Kruisraketten

De kraakbeweging radicaliseerde tot een gewelddadig lustrum en onderwijl werd er in West-Europa heel wat af betoogd voor vrede, tegen de plaatsing van kruisraketten met kernkoppen en tegen ?Kernenergie, neen bedankt!?

In 1979 besloten de NAVO-lidstaten in Europa 572 kruis- en Pershing-II-raketten te plaatsen, waarvan 48 in Woensdrecht in Nederland en evenzoveel in Florennes in Belgie. De kernwapens in Oost Europa en de Sovjetunie vroegen volgens de NATO om een adequaat antwoord.
Kort voordien waren de voordelen van de nieuwste neutronenbom bekend geworden: ?Mensen gingen dood, maar gebouwen bleven staan.?

De christelijke vredesbeweging trok mee op tegen de dreigende vernietiging van de mensheid. De angst zat er goed in bij de bevolking. Maar toch besliste de Nederlandse en de Belgische regering om de plaatsing van de kernwapens door te laten gaan.

Vredesbetogingen

Op 21 november 1981 kwam in de slipstream van kroningsoproer en krakersrellen bijna een half miljoen mensen bij elkaar in Amsterdam tegen de plaatsing van de kernwapens. Omdat de organisatoren op 40.000 deelnemers hadden gehoopt, overspoelde de manifestatie de hele binnenstad al bleef het vooral een vreedzame bedoening van jong en oud, links en extreem links, vrijzinnig en gelovig.

De rotten meebetogende Nederlandse soldaten in uniform en de processies van psalmenzingende religieuzen in habijt waren indrukwekkend.
In 1983 volgden nogmaals op 23 oktober een half miljoen betogers door de straten van Brussel terwijl de roomsblauwe regering Martens V het fiat reeds had gegeven voor het invliegen van de kruisraketten.
Op 29 oktober manifesteerden in Den Haag nogmaals 550.000 mensen tegen de plaatsing van de kernraketten. De grootste manifestatie ooit in Nederland.

In datzelfde jaar kwam de film ?The Day After? uit op de Amerikaanse tv met op slag 100 miljoen kijkers. Het verhaal over de dag na een kernoorlog hakte er ook in West-Europa keihard in.

De tandeloze tijd

Achteraf bleek het waarlijk een tandeloze tijd.
Met de oliecrisis van 1973 begon een periode van economische neergang gepaard aan de afbouw van de zware industrie. In Nederland werd de V.U.T. (vervroegde uittreding) een razend succes want oudere werklozen behielden zowat hun vroeger loon. De werkgevers konden op die manier hun dure arbeidskrachten vlotjes dumpen.

In Belgi? probeerde men de stijgende werkloosheid te keren door oudere werklozen een bedrijfstoeslag te geven wat leidde tot brug- of prepensioen. Zo zouden jonge mensen makkelijker kunnen instromen op de arbeidsmarkt. Allerlei nepstatuten werden gecre?erd gaande van het Bijzonder Tijdelijk Kader (BTK) – Derde Arbeidscircuit (DAC) – Interdepartementaal Begrotingsfonds (IBF) tot tewerkgestelde werklozen. En later nog het exotisch klinkende Gesco met ook nog een heilzame arbeidstijdverkorting tot 40 uur per week, later 38, zelfs 36 en soms 32 uur per week.

Babyboomers

Geen van deze maatregelen kon verdoezelen dat er teveel werkzoekenden bleven toestromen in een krimpende economie. De naoorlogse babyboomers verschenen in groten getale op de arbeidsmarkt en werden vaak afgescheept met nep-statutern.

Het tandeloze van die tijd bleek uit het eindeloos rekken van allerlei verlokkingen en douceurtjes zonder fundamentele vernieuwingen in de organisatie van de productie en de arbeidsmarkt. De Rotterdamse socioloog Willem Schinkel merkte op dat de hele mei?68 ? beweging, van studenten met of zonder arbeiders, een legitimatie opleverde voor een ander vorm van kapitalisme, postfordistisch, met ge?ndividualiseerde flexibele verhoudingen tussen mensen waarbij consumptie belangrijker is dan productie, een consumptiemaatschappij.

Vrijheden die in de nasleep van mei ?68 bepleit werden, zijn precies de vrijheden die passen bij dat type kapitalisme: seksuele vrijheid, emancipatie, individuele vrijheden los van collectieve structuren, los van familieverbanden. De hele idee van ?revolutie? was schijn. De theoretische basis ervan een ideologie – marxisme, bolsjewisme, trotskysme, mao?sme – die toen al achterhaald was.

Intussen zijn we ruim 30 jaar verder en werd de tijd nog meer opgerekt.

In Nederland boomt het zzp-statuut – zelfstandig zonder personeel – want dat maakte de vroegere werknemer helemaal vrij om te ondernemen, te handelen, toch?
Jonge mensen vermijden de confrontatie op de ?arbeidsmarkt? wegens onaantrekkelijk of kansloos. Dus maar verder voor een hogere, ruimere en bredere opleiding.
De al jaren aangekondigde uittocht van de oude babyboomers levert niet de verwachte ruimte op voor de jongeren van vandaag.

Varkenscyclus

Maar in een varkenscyclus van grote overschotten – vooral in de socio culturele en ict – sector – valt er niet veel te ondernemen.
De tijd van studeren voor je plezier is helemaal voorbij al proberen hogescholen en universiteiten nog steeds hun varkenscyclus hoog te houden met prachtige toekomstvoorspellingen bij een instortende vraag.
Goed opgeleide twintigers komen weer terecht in nep-banen voor het leven. Al is de woningnood ruim opgelost, mede door de intussen failliete woningco?peraties, met een stagevergoeding of vrijwilligerswerk hebben jonge mensen nog steeds geen hoop op een eigen woning.

Tijdens het koningschap van Beatrix is Nederland veranderd van een vrolijk, zelfbewust, creatief, sociaal en balorig land tot een angstige, onzekere, individualistische en balsturige borderline natie.

Koningin Juliana was niet alleen haar moeder, maar ook die van het verzuilde vaderland. Koningin Beatrix wordt nu alom geprezen om haar professionalisering van het koningschap, waarbij ze wordt vergeleken met een geslaagde CEO in het bedrijfsleven. De bevolking zit intussen wat verweesd te kijken naar de goed georkestreerde oranje gekte. Premier Rutte verkondigt alvast een viering met stijlvolle bubbels in plaats van ranja met prik.

?Ze bedacht dat wreedheid in de wereld veel meer voorkwam dan mededogen, en dat mededogen soms zelf een vorm van wreedheid was.? Amos Oz, Onder vrienden.