Al snel bleek het gelekte origineel afkomstig te zijn van de Islamitische Scholen Gemeenschap Ibn Ghaldoun uit Rotterdam. Enkele dagen later werd duidelijk dat uit dezelfde kluis in de bezemkast van de school via het dakvenster nog eens tien, later dertien en nog later alle examens gestolen waren voor alle eindproeven van het hele middelbaar onderwijs: 14 vwo, 10 havo en 3 vmbo.

Nederland zweert reeds decennia bij een centraal toetsingssysteem voor het eindexamen. Intussen is dit een onderdeel geworden van het mythisch mantra van gelijke kansen.
Zo heb je de fameuze Cito-toets aan het einde van het basisonderwijs.
Het tijdschrift ‘natuurwetenschap & techniek – nwt’ onthulde in februari 2010 enkele statistische hoogstandjes waardoor iedereen minstens 501 punten haalde op een maximum score van 550. Als je dit cijfer omrekent, krijgt iedereen ten minste een 9 op 10. Gratis Cito-balsem op de tere kinderziel. ?De meeste scholen kunnen door dit gegoochel met cijfers prat gaan op minstens één leerling met het maximum der punten.

Zo heb je ook de centrale eindexamens voor het middelbaar onderwijs met deze keer de grootste examenfraude ooit in Nederland: uitstel van examens, inkeerregelingen voor spijtoptanten (slechts een paar tiental leerlingen maakten hiervan gebruik), kamervragen en de dreigende sluiting van de islamitische school die haar examenlicentie kan verliezen.

Precies om dit soort lekken te voorkomen zijn er strenge regels en protocollen van het ministerie van Onderwijs, het College voor Examens en de Onderwijsinspectie. De eindexamens worden in plastic zakjes verzegeld en aangetekend afgeleverd bij de examenmedewerkers van de scholen. Zij bergen deze veilig op in een kluis tot de dag van het examen wanneer de ‘gesealde’ mapjes eerst ongeopend aan alle leerlingen en leraars moeten getoond worden. Zo kan iedereen zich ervan vergewissen dat er geen fraude is gepleegd. Iedereen gelijke kansen, toch?

Bij de Islamitische Scholengemeenschap Ibn Ghaldoun te Rotterdam werden de gestolen eindexamens na opening gefotografeerd en opnieuw dichtgelijmd. Deze school was in het verleden wel al vaker op minder fraaie wijze in de belangstelling.

In 2000 waren er opstartproblemen met onduidelijkheid over niet gekwalificeerde leraars die ook het Nederlands niet machtig waren, met lesmateriaal dat niet voldeed aan de wettelijke bepalingen. In 2006 bleek uit inspectierapporten dat ondanks intensief toezicht er geen vooruitgang was in het onderwijs. Leerlingen scoren gemiddeld lage cijfers en blijven vaak zitten.
In 2007 kwam aan het licht dat reeds vier jaar lang overheidsgelden werden besteed aan reizen van de directiestaf naar Mekka en Medina, aan imams die op de loonlijst stonden doch geen les gaven. De school moet inmiddels 1,2 miljoen Euro van deze onterecht uitgegeven bedragen terugstorten aan het ministerie van onderwijs.

De Rotterdamse wethouder onderwijs, Leonard Geluk, stuurde in 2008 een brief naar alle ouders van de leerlingen van Ibn Ghaldoun om hen erop te wijzen dat de kwaliteit van het onderwijs ondermaats was en ze beter een andere school zouden zoeken. Hij draaide de stedelijke subsidiekraan dicht maar kreeg nadien ongelijk van de rechter. Toch kwam er in 2010 een landelijke wet die ingrijpen bij slecht functionerende schoolbesturen mogelijk maakte.

In 2010 werd bekend dat twee docenten multiple choice examens opgeleukt hadden tijdens de correctie. Ze werden ontslagen maar interne kritiek was niet gewenst.
Dan lijkt het iets positiever te gaan met de eindexamens op Ibn Ghaldoun.
Achteraf vermoeden sommigen een verband met de in die periode verloren geraakte sleutel van de eindexamenkluis.
In 2012 wordt de school met een nieuwe rector meteen onder de hoogste vorm van financieel toezicht geplaatst.

In 2013 borrelt de grootste examenfraude ooit op vanuit deze school.
De 18 jarige zoon van een vroegere directeur – huidig leraar natuurkunde -werd door de politie opgepakt, samen met een tiental andere betrokkenen.
Nederland is bovenal verbijsterd door de omertà in de Ibn Ghaldounschool. Steeds meer leerlingen en leraars blijken minstens weet gehad te hebben van de examenfraude. Het verhaal lekte pas uit wanneer handlangers en derden op extraatjes aasden door de examenvragen via internetsites ook elders te koop aan te bieden: 50 tot 250 Euro per stuk. Naar verluidt zou door een conflict tussen de Marokkaanse en Turkse leden van het schoolbestuur een en ander naar buiten zijn gekomen. Blijkbaar bekennen Marokkaanse docenten en bestuursleden zich eerder tot de Malikietische islam onder de hoede van de Marokkaanse koning. De Turkse docenten volgen het Directoraat van Godsdienstzaken onder supervisie van de Turkse regering.

De Nederlandse onderwijsinspectie heeft intussen besloten om de eindexamenresultaten van de voorbije drie jaar nog eens door te lichten.
Blijft de vraag waarom de vorige twee jaar bij schooldirectie én onderwijsinspectie verrassend goeie examenresultaten van leerlingen van deze school niet waren opgevallen.
Blijft de vraag of gezien de intense contacten via internetsites en vriendengroepen van de Rotterdamse leerlingen de voorbije jaren elders te lande vergelijkbaar verrassende examenresultaten werden geboekt.

De islamitische Scholen Gemeenschap Ibn Ghaldoun te Rotterdam – de enige nog in Nederland die na het failliet van een Amsterdamse pendant nog alle middelbare onderwijsrichtingen aanbiedt – omschrijft zijn identiteit in de eerste plaats als een islamitische school: ‘De islam is de basis van ons handelen. In opvoeding en onderwijs en in de praktijk van elke dag worden wij geïnspireerd en geleid door de woorden van onze profeet. (...) Kennis en inzicht worden bijgebracht door het geven van goed onderwijs met dien verstande dat bij de vakken de visie van de Islam betreffende de inhoud van de methodes in acht wordt genomen.’

Mijn enthousiasme voor het Franse baccalaureaat dat als symbool van de bevrijdende en emanciperende kracht van onderwijs, iedereen gelijke examenkansen geeft, wankelt.
Een nationaal examen kan alleen succesvol zijn wanneer alle betrokkenen – leerlingen, leraars, schooldirecties en onderwijsinspecties – zich bekennen tot een en dezelfde visie op de betekenis van dit examen en het onderwijs.

Wie een uitgebreide fraude organiseert en kan genieten van een collectieve zwijgplicht, stelt zich buiten die emanciperende onderwijsvisie. Zij maken diploma’s van leerlingen uit hun scholengemeenschap waardeloos en sluiten ze op in kreten en gefluister over ‘wij-zij’, rancune, racisme en discriminatie.

Maatschappelijke loyauteit verkeert in conflict met dit soort gesloten identiteit. Geestelijke, politieke en culturele leiders van een gemeenschap kunnen in deze geen dubbele loyauteit pretenderen. Wie het leven van gelovigen of aanhangers ondergeschikt maakt aan een vermeende religieuze zuiverheid in plaats van integratie in een samenleving, beoogt enkel zelf meer macht als leider. Imams, leraren en schooldirecties die loyauteit eisen aan leiders in het land van herkomst, hypothekeren de toekomst van generaties migranten. Niemand van hen heeft baat bij een nieuwe investituurstrijd die ze hoe dan ook zullen verliezen.

“In een seculiere samenleving kan religieuze volmaaktheid alleen maar in afzondering worden beleefd. En zelfs dan zijn er grenzen, want in een rechtsstaat waar de islamitische wet geen enkele rol speelt zal een zekere krenking moeten worden aanvaard. (...)Waar gewetensvrijheid heerst, heeft het geloof als juridische discipline geen plaats.”

Paul Scheffer, Het land van aankomst.