Naarmate de jaren meer vat op ons krijgen, lopen ook wij ruggelings onze toekomst tegemoet, weg van deze wereld.
Nu dit besef in woord ook werkelijkheid wordt, biedt de terugblik op al onze dromen, keuzes, vergissingen en licht in de duisternis een rustige vastheid die voor vele patiënten én mijzelf afscheid nemen draaglijk moet houden.

Een decennium geleden heette het medische veldwerk voor mij ook wel huisarts in ballingschap. Het was toen vanuit Turnhout een sprong in de duisternis waar je als asielzoekend dokter in Rotterdam jaren nodig hebt om de knepen van de politieke en administratieve besluitvorming te doorgronden.
Gelukkig blijken mensen overal vergelijkbare noden te hebben, met name aan de ander, het luisterende oor, de blik, de aanraking en een bruikbaar advies.
Grootschalige preventieve onderzoeken en check ups met wetenschappelijke aanbevelingen verleiden eerder gelovigen in vaste rituelen of neurotisch becijferde zekerheden. En ze pluimen de zorgverzekering.

’Wetenschappelijk’ bloeit intussen in pers en volksmond tot een kwaliteitsmerk. Maar de wankele tijdsgebonden fundering van die pretenties worden licht vergeten, zelfs vlakaf genegeerd.

Gedragsonderzoek bij apen door de Nederlandse bioloog Frans de Waal heet tegenwoordig zelfs wetenschappelijk relevant voor mens en maatschappij.
Onderlinge afgunst bij mensapen wordt dan de basis voor socialisme 2.0 zoals verongelijkte jaloezie ooit de sociaaldemocratie vleugels gaf.
En dat terwijl menselijke beschaving precies het overstijgen hiervan inhoudt.
Sommige ’Topdokters’ uit de gelijknamige tv-serie presenteren handel in valse zekerheden als de essentie van geneeskunde. Daarmee lijmen ze graag angstige patiënten en hopen ze hun eigen faam te behoeden voor de tand des tijds.

Nochtans speelt toeval – ook in geneeskunde – vaak een grote rol bij succes.
Wie toeval erkent, geniet ook meer vrijheid en kan helpen met speelse dynamiek problemen te hanteren, ook voor zichzelf.

In een Rotterdamse achterstandswijk leer je als allochtoon met een taal als van hun oude opa dat patiënten jou als huisarts uitkiezen. En niet omgekeerd al zou je dat misschien graag willen. Meer nog, niets blijkt wat het op het eerste gezicht lijkt.
Theoretische politieke en morele standaarden van gelijkheid, vrijheid en broederlijkheid die ik decennialang hanteerde, bleken amper bruikbaar in de rauwe werkelijkheid van vermeende en echte asielzoekers, avonturiers, overlevenden van oorlogen, getraumatiseerde eenzamen, zwakken, zieken en wanhopigen. Als huisarts word je ook door die patiënten mee gevormd. Zelfs wanneer je al decennia gepokt en gemazeld bent in het vak.

Ouder worden betekent ook afstand verwerven en dus met meer overzicht kunnen terugkijken. Ouder worden is afscheid nemen, je keuzemogelijkheden verkleinen.
Je kan je te weer stellen tegen de grote krimp. Of je kan accepteren dat je vermeende kracht en wankele wijsheid ideële brandstof was voor je eigen drive.

De wanhoop die je vermoedde bij de ouden uit je eigen jeugd wordt draaglijk door schoonheid die glanst door meer afstand in tijd.
Oudere huisartsen zijn bewaarders van verhalen die kunnen helpen om de wereld en het leven van mensen anders te bekijken.

Ze maken de schoonheid van de scherven, die onvolmaakte spiegeling, lichter om dragen. In de spiegel schemer je zelf nog tussen de schaduwen van wie je voorgingen.
Als veerman Charon aan de Styx bewaken we het sterven.
We begeleiden de schimmen op hun verzoek.