Sinds vorig jaar is het totaal witte Van Gogh Museum in Amsterdam van een nieuwe voering voorzien. Aan de jas en de nieuwe ontvangstruimte wordt nog gewerkt.

Nevelen

Mijn eerste bezoek in de vroege jaren zeventig met de ?ets vanuit Turnhout was een belevenis: na de grote rivieren, de lage luchten, plassen en nevels kon een jongen uit de Kempen zich eindelijk aan de vrije stad beroezen. In het Van Gogh Museum waren de totaal witte muren verblindend. De schilderijen van de meester uit Zundert leken wel te verzinken in het dwingend moderne van het door Rietveld ontworpen museumgebouw. De strenge kleurcode van De Stijl verblindde. Er was van meet af aan een stormloop van over de hele wereld. Zelfs toen konden we al kennismaken met Japanse toeristen, niet alleen uit de VS.

De Dam geurde nog na van wiet en traangas, het Rijks was nog niet gerestaureerd volgens Cuijpers’ kleurvoering. Het Stedelijk had nog veel te bieden. En dat allemaal op loopafstand in een echt Museumkwartier. Ruim veertig jaar was Van Gogh vaste prik bij een bezoek aan Amsterdam met geliefde, vrienden en kinderen. Maar nu was het meer dan een decennium geleden.

Rechtlijnige haat

Nog van vóór de terroristische moord op de achterkleinzoon van de gelijknamige broer van de schilder, de ?lmmaker Theo Van Gogh door Mohammed Bouyeri. Deze islamitische fanaat schoot hem met een pistool van zijn ?ets, keelde hem met een mes dat hij in zijn borst dreef met een boodschap als bedreiging aan het liberale parlementslid Ayaan Hirsi Ali. Een bezoek aan Amsterdam werd nadien terugkomen in een andere stad, een ander klimaat. Minder wazige nevels, meer rechtlijnige haat.

Marlene Dumas heeft de moordenaar een gezicht gegeven in haar schilderij “The Neighbour/ Debuurman” uit 2005. Hij kijkt nu de bezoekers van het belendende Stedelijk Museum aan vooraleer ze naar buiten gaan. Van Dumas loopt daar nog tot 4 januari 2015 trouwens de indrukwekkende overzichtstentoonstelling ‘The Image as Burden‘.

Met ruim veertig jaar herinneringen is ook het Van Gogh Museum ?ink veranderd. Vooral vanbinnen. De muren zijn niet langer rechtlijnig en totaal wit. Er werd voor een temperend kleurendecor gekozen. De werken per thema noden nu meer tot rust langs waardig getinte muren.En dat ondanks de niet geringe bezoekersstroom waardoor een tijdslot reserveren zelfs op een natte winterdag geen overbodige luxe is.

Wazig is mooier

En ja, tegen de wazige wanden komt de grootste collectie van het werk van Vincent van Gogh beter tot haar recht. De schilder had jarenlang intensief het effect van kleuren op elkaar onderzochten hechtte veel belang aan de omkadering van zijn werken.Met deze opstelling ervaar je iconische werken als verbluffend.Niet alleen zijn zelfportretten in alle tinten geel tot blauw.De drie bloesems, de slaapkamer, de aardappeleters, de irissen, tot zelfs het korenveld met kraaien lijken verfrissend nieuw. Ook al heb ik wel 15 jaar lang de kraaien in het korenveld gekoesterd met een postkaart op mijn werktafel. Het herinnerde mij na gedane arbeid tijdens eindeloze studiejaren eraan dat het allemaal altijd nog erger kon. Het was een verkwikkende illustratie van ‘De mythe van Sisyphus’ van Albert Camus.

De huidige opstelling is ook duidelijker door belendende werken van zijn voorbeelden – de boerenschilders die hij bewonderde – tijdgenoten, vrienden en vijanden, navolgers en schilders die hij beïnvloed heeft. Mooie doeken van Kees van Dongen, Francis Bacon, Jan Sluijter, Odilon Redon illustreren dit.

Audiogids en website

De audiogids is wat wennen in handeling, maar biedt soelaas. Zij het dat het gebezigde toontje eerder past bij een leuk-lekker evenementen bureau dan een museumbezoek. Soms is het verhaal kinderlijk, altijd opgewekt en toch zonder vermelding van de hulplijn voor mensen met suïcidale ideeën. Te licht en te luchtig.En dat was het niet. Vincent was niet vrolijk wegens zijn messianistische drive, complexe persoonlijkheid, relationele en psychische problemen.En daar wordt handig omheen ge?etst. Teveel entertainment en te weinig tragiek. Met een domme fout bij de Zonnebloemen: “hij besefte zich”. Ook in Amsterdam is ‘beseffen’ tot nader order geen wederkerend werkwoord en dus zonder ’zich’!

De website is erg mooi en goed uitgebouwd maar zou nog meer openingen mogen bieden naar achterliggend teken- en briefwerk.Van Gogh verleidt weer als geen ander in zijn vernieuwd museum. Grote sponsors en wereldberoemde architecten bouwen een nieuwe onthaalruimte in de geest van zijn voorliefde voor de Japanse prentkunst, de bloesems en takken.Qua toeristische marketing blijft de strategie van het museum voor de vereenzaamde schilder een wereldwijd succes.

Auvers – Mons – Anvers

In 1986 ?etste ik met een peloton artiesten van Auvers sur Oise naar Anvers ter gelegenheid vande honderdste verjaardag van zijn verwijdering van de Antwerpse Academie van Schone Kunsten.Na een bezoek aan de graven van Vincent en Theo op het kerkhof van Auvers ging het naar Cuesmes waar zijn prediking begon als protestantse zendeling onder de mijnwerkers van Henegouwen.Dat werd intussen een mooi excuus voor de Europese culturele hoofdstad van 2015 om met de messianistische schilder uit te pakken.Hij heeft er volgens Mons 2015 het licht gezien, al waren zijn maanden in de Borinage gruwelijk, niet alleen in zijn herinnering, niet alleen in die tijd.

Vincent van Gogh en de polsslag van gedurige verrukkingen: Carel Peeters in Vrij Nederland, 

In de laatste tien jaar van de negentiende eeuw werd Vincent van Gogh ontdekt, te beginnen in het jaar van zijn dood in 1890. Dat blijkt uit een bloemlezing uit de kunstkritieken die in die tijd verschenen in tijdschriften als De Nieuwe Gids, De Kroniek en De Amsterdammer.