Een bijzonder boeiend artikel van Aart Brouwer en de interessante discussie bij De Groene Amsterdammer noopt tot grondige reflectie:

Het ooit zo studentikoze Google is uitgegroeid tot een multinational die voorop loopt in de strijd om de 'totale informatie'. Ook in ander opzicht heeft de zoekmachine de leiding genomen: Google is van alle datahandelaren de grootste privacyschender.

Discusseer mee over de toenemende invloed van Google
Bekijk ook de discussie op www.frankwatching.nl over dit artikel

Overwegingen bij de lectuur en discussie over de invulling van George Orwells 1984 in het reëel bestaande ‘Big Brother’-socialisme van vandaag en morgen vind je onderaan de citaten uit het artikel van Aad Brouwer.

(...)
Jarenlang beschouwden websurfers in de hele wereld Google als een ludiek en gebruiksvriendelijk alternatief voor Microsoft, het softwaremonster wiens virtuele alomtegenwoordigheid door velen wordt beschouwd als een bedreiging voor de onafhankelijkheid van de computergebruiker. ('?)
Een ander verschil tussen Google en de rest is echter belangrijker. Het zit hem in de kleine lettertjes: gebruiksvriendelijkheid is niet hetzelfde als gebruikersvriendelijkheid. Google verschaft niet alleen toegang tot informatie, het slaat ook ongevraagd informatie op. Slechts weinig computergebruikers weten dat de zoekmachine van Google alle zoektermen die zij gebruiken voor jaren vastlegt, gekoppeld aan het unieke IP-nummer van hun computer en aan alle andere persoonsgegevens die Google door middel van zijn gratis e-services over hen vergaart. Nog minder gebruikers weten dat Google onlangs voor drie miljard dollar het grootste en opdringerigste internetadvertentiebedrijf DoubleClick heeft aangekocht. En helaas beseffen slechts zeer weinigen welke nieuwe mogelijkheden voor opslag en koppeling van persoonsgegevens het bedrijf langs die weg verwerft. ('?)

('?)

De wiskundig doorknede, maar enigszins wereldvreemde oprichters bleken niet bestand tegen de faustiaanse verleiding om een 'ultieme' datamachine te scheppen die persoonsgegevens, e-mails, bibliotheken, satellietbeelden, verzekeringsgegevens, bedrijfs- en ziekenhuisadministraties en zelfs de communicatie binnen overheidsdiensten opslokt. De zoekmachine is een 'weetmachine' geworden waaraan de leiding van Google allerlei illusies van informatieve almacht en beheersingsdrang ontleent.('?)

Google loopt voorop in de strijd om de 'totale informatie'. Het bedrijf wil van die voorsprong profiteren door middel van een reeks nieuwe initiatieven om de klantinformatie te 'personaliseren'. Het zijn op zichzelf omineuze termen. Alleen een halve gare kan denken dat de in 's werelds elektronische bestanden opgeslagen informatie bij elkaar genomen 'totaal' zou kunnen zijn, laat staan dat zijn bedrijf ooit toegang tot al die informatie zou kunnen krijgen. En de verklaring dat die 'totale informatie' louter in het belang van de klant zal worden gebruikt, zoals Schmidt in Londen verzekerde, is ronduit bedrieglijk.
(...)

De vraag hoe het zo ver heeft kunnen komen is geen raadsel. Het antwoord is een cliché maar daarom niet minder waar: zoals zoveel 'idealistische' bedrijfjes van het eerste uur is Google moreel te gronde gegaan aan zijn commercieel succes. (...)

'Watching Your Every Move' kopte The New York Times vorige week boven een kritisch artikel over Googles nieuwe Street View, een service die zeer gedetailleerde straatbeelden aanbiedt waarbij de camera soms bij de bewoners door de ramen 'naar binnen kijkt'. Het is een fascinerende optie (en niet alleen voor de buren) die echter wel grenst aan overtreding van het portretrecht en andere privacyregels. Op zichzelf is dat nog niet zo verontrustend, schrijft de krant, maar in combinatie met al die andere gegevens die Google over ons verzamelt ontstaat toch een bedreigend beeld. Volgens andere commentaren in de Amerikaanse media gaat Google nu echt 'veel te ver' en is het bedrijf definitief afgegleden naar de 'duistere kant' van het internet. 'Als zelfs Microsoft aandringt op een onderzoek naar je zakelijke praktijken', schrijft een krant, 'wordt het tijd je bedrijfscredo te veranderen van '?Doe geen kwaad'? in '?Zorg dat je niet wordt betrapt'?.'
('?)
De zwaarste kritiek treft echter het palet van in elkaar grijpende, merendeels gratis diensten en softwarepakketten waarmee de firma haar doelstelling van 'totale informatie' nastreeft. Afgezien van de al genoemde services zijn dat Google Desktop (een programma dat de documenten, e-mails, muziekbestanden, foto's, chatlogs en browsergeschiedenis van de gebruiker ordent); de instant-chatmachine Google Talk; Google Maps (routebeschrijving op basis van precieze adresgegevens); de elektronische agenda Google Calendar; Google Reader (een programma dat Atom- en rss-feeds voor je selecteert); Google Video (sinds kort aangevuld door de aankoop van YouTube) en het elektronische betaalsysteem Google Checkout. Dat Page en Brin hun roots niet kwijt zijn, blijkt uit de (gratis) kantoorsoftware Google Apps waarmee het bedrijf sluipenderwijs Amerikaanse campussen overneemt. En als puntje op de i van ongewenste intimiteit is daar Google Orkut, een programma dat het sociale netwerk van de gebruiker vastlegt met inbegrip van adressen en andere persoonsgegevens van zijn relaties.
(...)

Google heeft een bijna volledige 'lock-in' bereikt, zegt Cambridge-hoogleraar computerveiligheid Ross Anderson: 'Dat is het punt waarop gebruikers niet meer zonder schade aan hun persoon of belangen een dienst kunnen opzeggen. Google is al zo ver voortgeschreden op die weg dat je als gebruiker niet meer effectief een Google-dienst kunt opzeggen. Probeer het maar, je zult zien dat in de voorwaarden staat dat Google dan de dienstverlening aan jou stopt, maar het recht behoudt om je persoonlijke gegevens voor onbepaalde tijd op te slaan, zonder clausule die het toekomstig gebruik inperkt en zonder de mogelijkheid voor jou als gebruiker om die data te wissen of in te trekken, zelfs als je de betreffende dienst radicaal beëindigt. Je komt toch al niet meer van Google af zodra je alleen al de zoekmachine gebruikt. Misschien weet je het niet eens, maar je zoektermen en andere gegevens worden, voorzien van een persoonlijke tag, opgeslagen en weer geactiveerd zodra je op YouTube, op Google Earth of op de website van een geregistreerde Google-adverteerder komt.'
('?)

Discusseer mee over de toenemende invloed van Google
En doe de enquete op de homepage www.groene.nl

© Aart Brouwer / De Groene Amsterdammer

Overwegingen bij de lectuur en discussie over de invulling van George Orwells 1984 in de reeel bestaande ‘Big Brother’ van vandaag en morgen:

Peter Sloterdijk benadert in zijn trilogie Sferen (p.890) dit fenomeen met een citaat van Franz Kafka uit 1914:
'?De actuele stand van de vrije boodschappenmarkt, die, voorzover men dat kan beoordelen, tevens haar eindtoestand zal zijn, is door Franz Kafka in een kleine parabel uit 1914 exemplarisch opgeroepen: ' Ze werden voor de keuze gesteld koningen of koeriers te zijn. Zoals alle kinderen wilden ze allemaal koeriers zijn, daarom zijn er louter koeriers. En omdat er geen koningen zijn, lopen ze doelloos in het rond en roepen elkaar hun zinloos geworden berichten toe. Graag zouden ze een einde aan hun ellendige leven willen maken, maar vanwege hun ambtseed durven ze dat niet.'. '?

'?Voor Kafka is de band met de machten, net als voor Sancho Panza, dermate geworteld in de fysiologie, deel van de lucht die we inademen, dat de eerste en tegelijk ook meest onbezonnen gedachte die opkomt is je ervan te bevrijden. Kafka weet echter dat een dergelijke bevrijding een illusie zou zijn. Het hoogst bereikbare bestaat in het vaststellen van een zekere afstand. Aan tafel zitten en de machten gadeslaan, zoals de geestesverschijningen van Don Quichots op hol geslagen koortsdromen. Opgelucht, vol medeleven desnoods. Volgen hoe ze van gedaante wisselen, maar altijd vanaf de zijlijn, als figurant. Meer mag je niet vragen. Dit is de hoogste wijsheid. Sancho Panza is het enige schepsel dat Kafka als 'een vrij man' betitelde.'? (Robert Calasso, 'K. 'p. 112)

'? 'Wat is de betekenis van die grote organisatie, mijne heren? Die bestaat erin dat onschuldige personen gearresteerd worden en dat er een zinloos en meestal, zoals in mijn geval, vruchteloos proces tegen hem wordt aangespannen.' ( Het Proces)
Zelfs de corruptie zou onontbeerlijk zijn om juist die 'zinloosheid van het geheel' te benadrukken. Hier zien we een nieuw inzicht doorbreken: de 'grote organisatie' zou helemaal niet op macht, noch op geld of het opleggen van een of andere opvatting uit zijn, de drie vormen waarvan de geschiedenis voorbeelden te over biedt. Het ware doel zou het arresteren en vervolgens straffen van onschuldigen zijn. Het doel is het straffen op zich, een activiteit die op zichzelf staat, net als de kunst. En herkenbaar is aan haar onweerlegbare 'zinloosheid'. '? (ib. 209)

'Het proces in juridische zin is dus een proces in de ruimste zin, tijdens het verloop waarvan een bepaalde materie verandert. Die materie is de beklaagde. En schuld lijkt de oorspronkelijke staat van elke materie. Hoe dieper de procedure in het leven van de beklaagde ingrijpt, hoe mooier de beklaagde wordt en hoe meer redenen we hebben om aan te nemen dat zijn schuld ernstig is. En de volle wasdom, de perfectie van de schoonheid, is het telos dat ook einde, dood betekent: terechtstelling. We mogen aannemen dat de schoonheid van de beklaagde op dat moment oogverblindend is.'('?) Zeker, er zijn tijden geweest waarin geen onderscheid werd gemaakt tussen privé en openbaar. En andere waarin dat soort noties niet eens beschikbaar was. Later werden steeds preciezere regels en definities opgesteld om de betekenissen en reikwijdte van die twee woorden te omschrijven. Nu ziet het er echter naar uit dat ze opnieuw moeten worden toegepast op een onheldere situatie, terwijl er tegelijkertijd voortdurend wordt teruggegrepen naar de verschillende versies die door de eeuwen heen in zwang waren.(ib. 236)

In 'Als Bannelingen, vogelvrij in deze Heilige Halle' werd dit fenomeen als volgt geanalyseerd:

'Alexis de Toqueville waarschuwde in de 19 de eeuw reeds '?voor de verwording van een democratische soevereiniteit die niet tiranniseert maar verhindert, verdrukt, ontkracht, uitblust, verdooft en ieder volk tenslotte reduceert tot niets meer dan een kudde schuchtere en ijverige dieren, waarvan de regering de herder is.'?

Vandaag is het zover. In de internationale strijd tegen het terrorisme zijn mensen niet langer burgers met rechten en plichten. De afwezigheid van iedere vorm van recht in de zogenaamde terroristen gevangenissen, de nieuwste wetgeving in de VS, Engeland en Nederland, die burgerrechten drastisch inkrimpt en iedere burger ten allen tijde bloot stelt aan camera's, archivering en onderzoek van internetverkeer, koop- , kijk- en leesgedrag zijn de eerste voorbeelden van de verwording van de democratische rechten.
In een democratie hebben burgers recht op privacy, op het spel van veinzen, leugen en theater in de openbare ruimte.
De scheiding tussen het private en publieke vervaagt steeds verder. Niet alleen bij BV's en politici, ook naamloze burgers worden in de publieke ruimte en in de virtuele ruimte van de informatiebanken van Google's, Yahoo en Microsoft betast, bekeken, gewikt en gewogen.

Mensen leiden vandaag steeds universeler een naakt leven, wij zijn homines sacri geworden, zonder enig recht, straffeloos te doden, waarbij niet eens als offer noch als slachtoffer een zin aan ons leven kan gegeven worden.
Wij zijn tot de status van vee gebannen, inclusief oormerken die als biomedische gegevens gestockeerd worden in chips op identiteitskaarten '? in de Belgische varianten zelfs op afstand leesbaar door derden met een simpel apparaatje – en binnenkort onder onze huid.
Als er vandaag de dag geen duidelijke figuur van de homo sacer meer bestaat, komt dit waarschijnlijk doordat wij allen virtueel homines sacri zijn.
De grote metafoor van de Leviathan, waarvan het lichaam is samengesteld uit de lichamen van alle individuen, moet volgens de Italiaanse filosoof Giorgio Agamben in dit licht gelezen worden.
Thomas Hobbes was fout wanneer hij midden de Engelse burgeroorlogen een contract of een verdrag als oplossing zag om de woeste natuurtoestand van een oorlog van allen tegen allen naar een geregelde staat te leiden. De burgers zouden afzien van hun recht op geweld tegen de andere in ruil voor rechtszekerheid en ordehandhaving.
Volgens Agamben is de ban de oorspronkelijke rechtspolitieke situatie, die het naakte leven en de soevereine macht samenbindt. Hobbes mythologeem van verdrag in plaats van ban heeft de democratie telkens tot machteloosheid veroordeeld als het er om ging het probleem van de soevereine macht aan te pakken. Verbanning is namelijk geen straf, maar een toevluchthaven tegen straf. De ban is de aantrekkings- én afstotingskracht die de twee polen van de soevereine uitzondering verbindt: het naakte leven en de macht, de homo sacer en de soeverein. Deze structuur van de ban moeten we leren herkennen in de politieke relaties en de publieke ruimtes waarin wij nog leven.
De lichamen van alle onderdanen die zonder meer gedood kunnen worden, vormen het nieuwe politieke lichaam van het westen. Het democratische-kapitalistisch project dat beweert via ontwikkeling de arme klassen uit de wereld te willen helpen, brengt niet alleen in zichzelf opnieuw het volk der verstotelingen voort, maar transformeert ook alle volken uit de Derde Wereld in naakt leven, niet alleen wanneer ze als illegalen en vluchtelingen het westen bereiken. ('?)

Wanneer Odysseus zijn ogen neerslaat, is het hem vooral te doen om zich af te zonderen en zich te concentreren op wat essentieel is, op wat te doen valt.
Hij moet dan nieuwe ???????, nieuwe werktuigen, nieuwe gedachten en listen verzinnen om wie zijn einddoel belaagt, te verslaan.
Alleen aan diegenen die hun ogen durven neerslaan en zich durven afzonderen van het onmiddellijk zichtbare, openbaart zich het geheim van deze ???????, deze werktuigen, die alleen door ingewijden kunnen gebruikt worden.
Inwijden is immers het afleggen van heldenbeelden, het loslaten van aloude premissen die ons een plank voor de kop houden wanneer we als vee naar het slachthuis geleid worden.
Inwijden is het leren kennen van het veinzen, het herkennen van de leugen, het oefenen van het bedrieglijke spel om te beseffen wie wij zijn en wat de plannen zijn van de Grote Leviathan met ons en onze medemensen.(...)
Vandaag horen die 'ingewijde wetenden' onder de mensen die massaal als vee behandeld worden, slachtvee of kiesvee. Deze vogelvrije bannelingen zoeken de weg naar Ithaka zoals eens Odysseus, mens onder mensen, als kinderen van een mindere god.