De Massa: ook voor de voetbalnationalisten
Voor de voetbalnationalisten, voor in het achterhoofd bij wat was en nog komen moet…
‘Misschien omdat de massa zich op zo vérstrekkende wijze heeft vrijgemaakt van de waarden der traditionele godsdiensten, is het sindsdien gemakkelijker voor ons om haar naakt, men zou haast zeggen biologisch te zien, zonder de transcendente verklaringen en bestemmingen die ze zich vroeger liet opdrukken.
De geschiedenis van de laatste honderdvijftig jaren heeft zich tot een snelle toename van zulke doorbraken toegespitst; zelfs de oorlogen zijn daarbij inbegrepen, ze zijn tot massa-oorlogen geworden.
De massa stelt zich niet meer tevreden met mooie voorwaarden en plechtige beloften, ze wil het optimale besef van haar animale kracht en hartstocht zelf beleven en gebruikt voor dit doel altijd weer dat wat haar aan sociale aanleidingen en uitdagingen wordt geboden’.
Elias Canetti, Massa en Macht, 21
‘De menigte is voor mij de grote les van mijn leven geweest.
Ik mag op haar toelopen met de schuchterheid die de dichter eigen is, met de schroom van de verlegen mens, maar eenmaal in haar opgenomen ben ik een ander mens.
Ik maak deel uit van de oermassa, ik ben een van de ontelbare bladeren van de grote boom der mensheid. Afzondering en menigte zullen tot de elementaire opgaven van de dichter van onze tijd blijven behoren’.
Pablo Neruda (1904-1973): Ik beken ik heb geleefd, dl. II, 176