Hagar Peeters, Malva
Met een mooi geschreven magisch realistisch verhaal construeert de dichteres Hagar Peeters een indrukwekkende debuutroman.
Ze fileert als ‘Malva’, de miskende dochter met het waterhoofd van Pablo Neruda, een reeks grote dichters en schrijvers als miserabele vaders.
“Nu ik dood ben, heb ik een paar vrienden hier, onder wie Oskar Matzerath, je weet wel, die geinige dwerg met zijn blikken trommel uit de roman van Günter Grass. Daarnaast: Lucia (dochter van James Joyce en vermeend schizofreen) en Daniel (zoon van Arthur Miller; downsyndroom).
Heden hebben wij in het Hiernamaals maar mooi de primeur:
Daniel, The Misfits part II, door Arthur Miller post mortem.
Het stuk dat hij op Aarde nooit schreef.
Cast: Daniel Miller, Oskar Matzerath, Malva Marina Reyes alias Neruda en Lucia Joyce.’
Met Sokrates laat ze haar dichtende vader Pablo Neruda verwijten uitwisselen.
Waarde Neruda, als jij daadwerkelijk meent dat alle mensen gelijkwaardig zijn en dat je zwakken en de stemlozen een stem moet geven, hoe komt het dan dat jij jouw eigen dochter hebt verbannen en verzwegen?(…)
Beste Sokrates, uiteraard is dat mijn taak geweest, zo goed als het de jouwe was om voor jouw kinderen te zorgen. Drie had je er (…). Toch heb jij de gifbeker verkozen boven de zorg voor hen, terwijl je door je vrienden nog zoveel uitwegen werden geboden om aan het vonnis van de rechter te ontkomen.
Maar ik kan me niet ontdoen van het gevoel dat het mooi gereconstrueerde verhaal van Malva en haar collegae miskenden vooral bedoeld is om haar gram te halen tegenover haar eigen vader, Herman Vuijsje. Deze Nederlandse socioloog en schrijver liet haar moeder met Hagar – genoemd naar de door Abraham weggestuurde vrouw – achter voor het Chili Comité waarmee hij in 1973 aanwezig was op de begrafenis van Pablo Neruda, de eerste grote politieke manifestatie in Santiago na de staatsgreep van generaal Pinochet op 11 september.
Hoe dubbelzinnig ze ook met deze miserabele vaders blijft omgaan, hoe hard ze ook Gunther Grass probeert te pakken met diens Oskar Matzerath in De Blikkentrommel om zijn eigenWaffen-SS lidmaatschap te verhullen, Hagar Peeters heeft wellicht nog vele mooie verhalen nodig om de relatie met haar eigen moeder en haar natuurlijke vader scherp stellen.
Het verwijt van Oskar Matzerath aan Günther Grass vond ik er behoorlijk over.
210. Ik ben alleen maar in het leven geroepen om de aandacht af te leiden van mijn vaders toetreding tot de Waffen-ss! Al mijn getrommel was er om mijn vader mooier te maken dan hij was maar niet bedoeld om de mensen werkelijk wakker te schudden.’ Zijn gezicht is vuurrood geworden en het is voor het eerst dat ik hem zo zie. Lucia wil hem troosten. Ze hurkt naast hem neer in het gras en slaat haar armen om hem heen, wat hij maar half toelaat. Ze probeert hem bij zich op schoot te trekken, terwijl ze teder in zijn oor mompelt dat zijn vader toen nog erg jong was en dat hij zich er later heel duidelijk tegen heeft uitgesproken.
‘Maar de Waffen-ss was het allerergste,’ gilt Oskar onmiddellijk terwijl hij zich uit haar omhelzing losrukt en de kapotte stokjes verder het gras in begint te trappen.
Daniel doet ook een poging. Hij zegt zo gedecideerd mogelijk dat Duitsland de mededeling niet had aangekund, als Günter die eerder zou hebben gedaan; dat hij de bekendmaking geregisseerd had, in het tempo waarin het land en de Duitsers die zouden kunnen verwerken. Dat moet hij toch kunnen begrijpen. Maar Oskar blijft erbij dat hij zich bedrogen voelt. Hij heeft al die tijd om de verkeerde redenen staan trommelen, zegt hij. Wat heel Duitsland verder vindt, zal hem persoonlijk worst wezen maar hij, zoon, voelt zich door zijn vader verraden en belachelijk gemaakt.
‘Voor niets verdwergd.’
20. De puntkomma is bij uitstek symbool van ambivalentie; van enerzijds het definitieve van de punt en anderzijds de komma van het vervolg, en doet met die dubbelhartigheid recht aan de dubbelhartigheid van het leven zelf, en van mijn gevoel ten opzichte van mijn voortbrengers; in mij komen hun beide versies samen, die elkaar uitsluiten maar niettemin beide geldig zijn omdat ze er nu eenmaal allebei geweest zijn, en die ik daarom beide recht moet doen.
De dood is een punt, o, zeker, maar een komma laat zien dat er meer komt, relativeert de punt; terwijl de punt de freischwebendheid van de komma afremt, deze stabiliseert.
Als het aan de komma lag, kwam er nooit een einde; er volgde na een komma nog een, en zo tot in het oneindige. En de punt zou met alles te snel korte metten maken. De punt zou te zeer in zijn eigen absolute gelijk geloven, stond hij volledig op zichzelf. Puntkomma is als yin en yang, als de tegenpolen die zijn verbonden in een en hetzelfde symbool, en in het zwart zit altijd een puntje wit, zoals in het wit een snufje zwart zit omdat niets definitief, niets absoluut is.
