Leo Feyaerts, De ondraaglijke zwaarte van het evidente

 

Drie formidabele en kloeke boekdelen, zet de moeite, zij het bij wijlen wat uitgebreid en zeker in het derde deel – de thesis – behoorlijk moeilijk voor niet ingewijden.

Graag gelezen wegens ook een mooi beeld van deze milieus in die periode voor de mijne aan de KU Leuven.

Deel I: Je ris, je chante et je bois

181. ‘Ze moest haar adreswijziging nog doorgeven aan het secretariaat van het KVHV in de Krakenstraat. Ze was gesteld op hun weekblad Ons Leven. Waarom in godsnaam? De hele tijd flirtte de redactie met het marxisme van de Frankfurter Schule, terwijl ze pretendeerde de avant-garde te zijn van het Vlaamse nationalisme. Rara. Ik las er alleen maar de geestigheden in van Tamboer op de voorlaatste pagina.’

Deel II: Oranjeblond op high heels

II 72 . ‘Maar de gasten die hier rondlopen met een obsessie over hun voortreffelijkheid zijn niet te tellen. Allemaal katholiek in hart en nieren en dus gepredestineerd om te heersen vanaf de hoogste toppen van hun zedelijkheid. En de linksen hier zijn al net zo erg. Alleen hebben die geen god nodig, maar narcisme. Dus zij zijn altijd de goeden en wij altijd de smeerlappen. Dat zijn de gevaarlijksten. Die steken je het mes in de rug… Of de stillen. Die zijn ook zo.’

627. ‘Wat de westerse beschaving werd genoemd is te zeer gedesintegreerd om nog voor westers te kunnen doorgaan. Niemand kan voorspellen waarop deze leegte zal uitlopen. Dat we qua comfort en op natuurwetenschappelijk en technologisch terrein met reuzenschreden vooruitgaan doet niets af aan het sinistere van de situatie. (…)

‘Taal is op elk ogenblik van ons bestaan zowel discriminatie als conformisme en aan de vrucht herkent men de boom.’

651. ‘Ne soiez donc de nostre confrairie, mais priez Dieu que tous nous veuille absouldre.’

‘En tot slot stel ik hun dan de volgende vraag: “Als het voor de kracht van het Westen en de verscheidenheid in het westerse denken een goede zaak is geweest dat men de unificerende macht van het christendom en de christelijke Kerken brak, waarom is het dan nu een goede zaak dat een niet-westerse religie annex politieke doctrine de vrije hand wordt gegeven, terwijl diezelfde religie annex politieke doctrine de vrijheid van het individu ontkent tegenover Allah en zijn umma, de vrijheid ontzegt aan het kritisch denken en allerlei discriminaties wil invoeren door middel van de sharia?’

Deel III: De Januskop

III. 12 ‘Onze conversatie vond plaats omstreeks 15 november 1967 enkele dagen na zijn confrontatie met de marcuseaan Van de Borre van de Studentenvakbond (SVB). 

“Alle kunst moet kritisch zijn,” zei de linkse, waarop Carlo repliceerde: “De kunstenaar moet niks.’

71. ‘Wat Marcuse zegt is dit: bevrijdende (= linkse) tolerantie betekent het uitsluitend tolereren van linkse bewegingen, maar intolerantie (= vervolging en liquidatie) van alle rechtse bewegingen en individuen.

Begint het te dagen waarom volgens links de linkse intolerantie universeel goed is en de rechtse of ‘burgerlijke’ universeel slecht?

Begint het te dagen waarom volgens links het linkse sadisme goed is en het rechtse slecht, ongeacht de stank van de door het linkse sadisme of de linkse ‘verzoenende’ Thanatos gemaakte lijken en ongeacht het lijden van de nabestaanden van de doden die, toen ze nog in leven waren, door links sadistisch als rechts werden aangemerkt?’

(..)

‘Men verwacht dan dat links, dat dikwijls bestaat uit epigonen van de Frankfurter Schule, erop gebrand zou zijn om al evenzeer de taal van de islamieten, zoals uitgedrukt in de Koran, Hadith en sharia, te vernietigen, samen met alle theologische en overige door de islam geïnspireerde geschriften, feestdagen, gebruiken en folklore, aangezien de islam, zijnde een religie, al evenzeer als het christendom en het judaïsme de opium van het volk is volgens Karl Marx, maar in die verwachting wordt men teleurgesteld. De islam is immers de bondgenoot van links bij het vernietigen van het Jodendom en christendom en dus mag de islamitische boodschap, de Heilige Drievuldigheid van Koran, Hadith en sharia, waarvan eerstgenoemde noodzakelijkerwijs verpakt zit in de ‘heilige’, maar niettemin nationale Arabische taal, geen haar worden gekrenkt (Deel II, § 7.1 en 3).’

148. ‘Men kan dus een asceet zijn, die vreedzaamheid praktiseert en het eigen sadisme onderdrukt uit liefde tot zichzelf en zijn medemensen, maar men kan niet zonder een daadwerkelijk sadisme het eigen ascetisme uitdragen in woord en daad door een organisatie te stichten waarvan men zelf de geestelijke leider is, of nog erger, de wereldlijke. Dan moet men op een of andere manier dwang uitoefenen en verschillen beklemtonen. Een voorbeeld? Jezus van Nazareth terwijl hij de farizeeërs witgekalkte graven noemde en die keer toen hij de geldwisselaars uit de voorhof van de tempel ranselde.

Daarom ook hebben de ascetische profeten van het geweld, de messiassen door het zwaard, Marx, Hitler, Lenin, Mao en Mohammed, zoveel succes gehad. Ieder herkende in hen de eigen behoefte aan sadisme en de eigen behoefte om dat sadisme in groepsverband te praktiseren. Hetzelfde willen en hetzelfde niet willen daaruit tenslotte bestaat de hechte vriendschap (Sallustius). Ieder van hun aanhangers had, terwijl hij samen met anderen zijn sadistisch model nabootste, er behoefte aan om zinvol plezier te beleven aan het gezamenlijke sadisme.

Zinvol?

Inderdaad, omdat het collectieve sadisme dankzij de eensgezindheid, waarmee het werd gepraktiseerd, alle tegenstellingen binnen de groep verzoende.’

168. ‘Per me si va ne la citta dolente 

2.1 Het verzoenen van alle tegenstellingen is een utopie’

180. ‘Zowel het verlangen naar de mondiale verzoening der tegenstellingen als de sadistische behoefte om de opgesomde obstakels te vernietigen beheersen links zo totaal dat het om zich heen niets anders meer opmerkt en kan opmerken dan die gehate obstakels (= de universele aanwezigheid van onderscheidingen). Daarom is de linkse haat (Adorno) universeel. Links haat letterlijk alles. Ook zichzelf (zelfhaat). Omdat het zelf onontkoombaar in zijn obstakels is opgenomen, omdat het er zelf deel van uitmaakt. Dit zegt Adorno zélf in zijn slotparagraaf van Minima Moralia.’

219. Waarom anders wekt men het tegenwoordig sadistisch, want stelselmatig beschuldigend, in alle menswetenschappen en filosofieën de indruk dat uitsluitend het westerse etnocentrisme sadistisch is? Waarom de indruk dat uitsluitend het Jodendom en het christendom agressief makende en sadistische religies en ideologieën zijn? Waarom de indruk dat uitsluitend één bepaalde klasse, de bezittende, of één bepaalde structuur, die van de machthebbers, sadistisch is, maar het proletariaat en de onderworpenen en machtelozen, ongeacht hun erfelijke eigenschappen, die dezelfde zijn als die van de heersende groep en ongeacht hun al even onderscheidende taalgebruik, altijd en overal heilige boontjes zijn, van wie het sadisme, ook wanneer het als een razende tekeergaat, wordt geëxcuseerd als zijnde het begrijpelijke resultaat van het sadisme dat op hen wordt uitgeoefend door hun onderdrukkers, daarbij implicerend dat, als die laatsten niet zouden bestaan, iedereen in het aards paradijs zou leven, waarin geen spoor van sadisme te bekennen zou zijn, maar uitsluitend verzoende tegenstellingen? Nietwaar, Rousseau, Karl Marx, Lenin, Trotsky, Mao, Che Guevara, Adorno, Marcuse, Foucault en Derrida? Oorspronkelijke zuiverheid en onschuld, nietwaar?’

403. ‘Het (zich) (willen) onderscheiden is een evidente, want universele menselijke behoefte en het (zich) niet willen onderscheiden door alle tegenstellingen te verzoenen of op te heffen is dit evenzeer. Daarom is ieder mens in wezen een permanente antinomie, een permanent conflict. Dit permanente conflict is de menselijke natuur. Zij maakt elke definitieve verzoening of opheffing van alle tegenstellingen tot een utopie.

407. ‘Marxisten splijten de wereld in tegenpolen, bezitters en niet-bezitters, die beiden claimen de waarheid in respectievelijk privé- en collectief bezit te hebben. Volgens de marxisten verkondigt rechts de onware, want onderdrukkende opvattingen over mens en maatschappij, en links de ware, want bevrijdende, want alle tegenstellingen verzoenende. Omdat rechts de noodzaak en de mogelijkheid van die ultieme, verzoenende bevrijding ontkent, staat bij voorbaat vast in welk kamp ik zal worden ingedeeld.’

793. ‘Want waarom anders krijgen allerlei desintegrerende beschavingen ineens terug meer zelfvertrouwen in de laatste decennia? Waarom ruilen zij niet meer, zoals Japan na 1945, hun vervallen structuren en concepties in voor de onze? Waarom grijpen zij telkens weer naar de utopie dat zij, tenminste gedeeltelijk, kunnen terugkeren naar hun geïdealiseerde verleden?

Dit valt enkel uit te leggen wanneer je aanneemt dat, ondanks alle westerse overheersing in het verleden en ondanks het ontstaan van een verwesterde intelligentsia binnen hun cultuurkring, de meerderheid van hun bevolking er diep in zichzelf nog steeds van overtuigd is dat haar eigen cultuur wel degelijk de superieure is, want de meest eigene, de meest vertrouwde die haar haar hele bestaan doet beleven als zinvol en waardevol.

En de westerling, die systematisch twijfelt aan de waarde van de eigen beschaving en van zichzelf, en beide voortdurend relativeert, gaat bij gebrek aan creativiteit en zingeving, en omdat ieder in weerwil van Brechts Dreigroschenoper niet bij brood leeft alleen, zich laven aan deze bronnen, onder andere die van het hindoeïsme (Hare Krishna) en het zenboeddhisme. En straks, als hij is uitgekeken op deze gelijkwaardige vreedzaamheid en steeds meer in zich de behoefte aan sadisme ervaart, aan de gelijkwaardige islam? 

‘Wanneer de Moslimbroederschap in het Westen salonfähig wordt, halen we hier de gevaarlijkste van al die terug-naar-het-verleden utopieën binnen. Want het ideaal van de Broederschap bestaat uit de terugkeer naar de “zuivere islam”, die van de Koran, dit wil zeggen naar de religieus verplicht gestelde discriminatie van vrouwen, christenen en Joden, de vervolging van alle ongelovigen, veroveringen in alle windrichtingen door het voeren van heilige oorlogen en de vestiging van de islamitische wereldheerschappij. Het is een programma dat, indien het voldoende tot de verbeelding van de gefrustreerde islamitische massa’s spreekt, zal gedragen worden door bijna een miljard moslims. Met die vaststelling kun je als westerling alleen maar stoïsch of epicuristisch glimlachen als je met zelfmoordneigingen rondloopt.

Het meest ironische aan de huidige situatie is echter dat al die desintegrerende beschavingen, net als de onze, uitsluitend kunnen leven en overleven dankzij de westerse economie, techniek en wetenschap, met name dankzij de westerse geneeskunde en farmacie. Vandaar de bevolkingsexplosie in Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Waaruit moge blijken dat de vooruitgang van economie en techniek niets te maken heeft met de groei van een beschaving, dit wil zeggen een groei in beschaving. Dat zou onze onverschillige liberale optimisten ‘technocraten, cultuurrelativisten en heel links aan het denken moeten zetten, maar of zij dit zullen doen, verblind als ze zijn door hybris ten gevolge van onze wereldwijde technische en economische successen of door hun deconstructie van alle westers etnocentrische dichotomieën?’

797. ‘3.3. Onhoudbaarheid van het cultuurrelativisme 

3.3.1. Het cultuurrelativisme vernietigt zijn relativisme door zijn impliciete categorische imperatief’

‘3.3.2. Het cultuurrelativisme is een westerse opvatting die westerse maatstaven hanteert’

‘3.3.3. Het cultuurrelativisme is een gleichschaltent goedpraten van massamoorden’