&Erasmus in beeld – Boijmans-van Beuningen Rotterdam – Monaldi & Sorti, Het ei van Salaì. Uitg. Cargo 2008

Voor de 500 ste verjaardag van 'De Lof der Zotheid' in 2009 wijdt Boijmans van Beuningen in Rotterdam, de geboortestad van Gerrit Gerritszoon – de zich graag Desiderius (de Verlangde) Erasmus (de Geliefde) Roterodamus liet noemen – een tentoonstelling aan de grote humanist die uit de provincialistische klei en het slijk der Nederlanden de weg vond naar de wereld. Hij reisde tussen de Nederlanden, Engeland, de Elzas, Duitsland, Parijs en Rome en speelde – aanvankelijk als Augustijner monnik zoals Luther- een belangrijke rol in de internationale intellectuele ontwikkelingen die aan de basis liggen van de Renaissance. Erasmus was een veelschrijver, zijn invloed op het humanisme was enorm. Zijn internationaal netwerk fenomenaal en zijn invloed op de Elzasser humanisten uit Straatsburg, Sélestat – zoals ze door Monaldi & Sorti worden geduid – zeer groot.

Desiderius Erasmus (1466-1536) heeft wellicht zijn hele leven geworsteld met zijn afkomst als zoon van een priester en zijn huishoudster. In zijn Latijns- Griekse naam droeg hij het verlangen en de liefde van zijn ouders de wereld rond.
Eens van zijn Augustijner geloften verlost startte hij ook een uitgekiende campagne van visuele propaganda voor de kracht van zijn woord. Hij liet zijn beeltenis konterfeiten door de beroemdste en beste schilders en tekenaars van zijn tijd. Deze iconografie zou een belangrijk referentiepunt blijven voor nog vele eeuwen van intellectuele beeldcultuur en dito terreur.

De tentoonstelling in Boijmans Van Beuningen wekt dus grote verwachtingen, maar voldoet lang niet.
De opstelling is evenwel schitterend met een decor van kamers voor kamergeleerden die de wereld meenden te herscheppen naar hun beeld en gelijkenis.
Tussen de tentoongestelde werken hangen een paar parels van Dürer, Holbein en Quinten Matsys die in Rotterdam plots Massys heet.

De verwijzingen naar de invloed van Erasmus' geschriften op de tafeletiquette, de opvoeding – te beginnen van Keizer Karel V – het geloof, oorlog en vrede en de lof der zotheid zijn al te schools en simpel geformuleerd als plaatjes bij verhaaltjes.
De audiogids is voor de Erasmustentoonstelling uitermate zwak, maar ook bruikbaar bij Charley Toorop in de zalen ernaast.
Vaak lijken de werken van heinde en verre en ook voor en na met de haren bij het Erasmus verhaal gesleurd om enig volume aan de tentoonstelling te geven.
Voor wie een beetje vertrouwd is met de iconografie vallen alleen de scabreuze prenten op en de fenomenale hoofddeksels die als karikaturen de hoofden van de geldwisselaars, belastingontvangers en bankiers met onwelvoeglijke ontslagpremies kronen.

De betekenis van Erasmus voor de splitsing van de Roomse Kerk – tegen het geloof in unam, sanctam, catholicam et apostolicam Ecclesiam – is niet gering en historisch veel belangrijker dan de talloze maatschappelijke liflafjes die in Rotterdam worden tentoongesteld. De historische betekenis van de figuur en het denken van Erasmus verdient meer en beter. Hij was ondermeer zeer invloedrijk binnen het Elzasser netwerk dat binnen de Roomse kerk eerst van binnenuit de macht probeerde te grijpen, waarnaar Monaldi & Sorti onderzoek doen en dit laten doorschemeren in o.m. 'Het ei van Salaì' en 'De twijfel van Salai'

'De beeldhouwkunst en de schilderkunst werden vroeger binnen de vrije kunsten beschouwd als een zwijgende poëzie, die soms meer voor het menselijk gevoel kan uitdrukken dan een mens, hoe welsprekend ook, onder woorden kan brengen.'