Maxim Osipov De wereld is niet stuk te krijgen.

Uit het Russisch vertaald door Yolanda Bloemen en Seijo Epema. Van Oorschot

Verder is er veel om treurig over te zijn in het hedendaagse Rusland dat Osipov schetst. Het land wordt beheerst door ongelijkheid, corruptie en de angst voor onzichtbare politieke machten. In het verhaal ‘Objects in mirror’ wordt een scenarioschrijver bijna gek omdat hij denkt dat de geheime dienst achter hem aan zit. Hij blijkt zich te vergissen. In een ander verhaal herinnert een oude vrouw zich waarom haar man ooit besloot te stoppen met zijn dissidente activiteiten. Niet omdat hij bang was, maar omdat hij genoeg had ‘van de verplichting om zichzelf voortdurend als een goed mens te zien’.

De wereld is niet stuk te krijgen beschrijft overduidelijk het Rusland van Poetin, al valt zijn naam nergens. Eén keer duikt hij op, als ‘hoge gast’ van klein formaat, die een kinderziekenhuis zal bezoeken; op de groepsfoto mogen alleen dokters die de een meter zeventig niet overschrijden. Op het laatste moment komt de gast niet opdagen.

165. ‘De mensen die me lezen zullen versteld staan – dat is wat ik met mijn ‘creativiteit’ beoog. Maar wie zullen dat zijn? Een paar mannelijke leraren – dat is zo’n beetje onze intelligentsia. De artsen en de priester kun je er niet toe rekenen en de vrouwen bij ons op school zijn kleurloos en gaan onder zorgen gebukt. Ze zijn vooral getrouwd met mannen uit het lagere management. ‘Wat is de doorsnede van de aarde?’ vraagt de aardrijkskundeleraar aan de kinderen. ‘Weet je het niet? Niet zo best. De aarde is onze moeder.’ Dat grapje herhaalt hij nu al zo’n twintig jaar, maar niemand, de leraren incluis, heeft de moeite genomen naar het antwoord te vragen. Waarom ook? Wij reizen nergens naartoe, in onze ogen is de aarde helemaal niet rond. De aardrijkskundeleraar sterft binnenkort aan kanker: Ze weten hier alles over iedereen, vooral de slechte dingen.

—‘Ik ga in dienst, daarna een tijdje de bak in…’ zei onlangs een jongen van het platteland dromerig. We bespraken zijn toekomstplannen. De leerjaren en omzwervingen, is dat niet hoe ze het noemen? Bijna niemand van de eerste lichtingen jongens die de school verlieten leeft nog: drugs, commercie, oorlogshandelingen. In het begin was ik daardoor ontdaan, maar, hoe verschrikkelijk het ook is om te zeggen, nu heb ik geen medelijden meer met ze, ik ben eraan gewend. De meisjes zijn hiervoor over het algemeen gespaard gebleven, ieder jaar gaat een aantal van mijn eindexamenkandidates naar universiteiten en hogescholen, naar Tver, Jaro­slavl, zelfs naar Moskou. Meisjes vinden boeken interessanter en ze behagen graag de docent.

168. ‘Alleen de mensen die hier hun datsja hebben geloven nog in de diepzinnige volksziel en dat soort dingen, het volk zelf kijkt televisie. Niet omdat ze moe zijn of omdat het leven zwaar is – het leven is eenvoudig en er is genoeg te eten – maar om de leegte te vullen, om zichzelf bezig te houden.’

245. ‘Ik heb een afgrijselijk slecht geheugen voor gezichten, alleen met moeite kan ik me patiënten voor de geest halen. Na een enkel bezoek vrijwel nooit, zeker niet bij degenen die ‘gewoon voor de zekerheid’ komen of, nog erger, voor een papiertje waarmee ze op kosten van de baas naar een kuuroord mogen, of voor een verwijzing naar een keuringsarts die ze arbeidsongeschikt moet verklaren. Dat laatste weiger ik zonder pardon. Als je daar eenmaal intrapt krijg je drommen kandidaten aan de deur. Geneeskunde is een serieuze zaak, wij zijn geen serviceverleningsbureau. Met die uitkeringen en keuringen is het een en al corruptie. U weet niet hoe je smeergeld moet geven? Nou goed, dat gaat mij ook niet aan.’

247. ‘Ik zal een geheimpje verklappen: wij artsen leven helemaal op, wij worden bijna kinderlijk blij als we een ernstige en zeldzame ziekte tegenkomen, zeker als wij die als eerste vaststellen en de ziekte te genezen is of als die niet helemaal tot onze specialisatie behoort. Dat biedt de mogelijkheid te pronken met ons waarnemingsvermogen en onze brede kennis.’