Charles-Joseph de Ligne – Brieven aan de markiezin de Coigny.

uitgeverij Vleugels – vert. Marijke Arijs

Recensie: Charles-Joseph de Ligne – Brieven aan de markiezin de Coigny

Bijzonder mooi vertaalde levendige brieven met enkele boeiende bespiegelingen.

59. De auteur, een meester van de ellips, strooide royaal met woordspelingen en paradoxen en hanteerde een ongewoon spontane conversatietoon, in een tijd waarin schrijvers kunstige volzinnen aan elkaar plachten te rijgen, Germaine de Staël vond dat zijn grootste charme school in de onnavolgbare mengeling van ernst en luim, luchtigheid en diepgang.

In 1787 werd hij door Catharina de Grote uitgenodigd om deel te nemen aan haar ‘expeditie naar de Krim’ die ze net veroverd had op de Turkse sultan. Zij schonk hem een fikse lap grond in Parthenizza, op de plek waar de tempel van Iphigenia zou hebben gestaan. Een bezoek aan dat domein inspireerde hem tot zijn allerbekendste brief.

Daar, op de grens tussen Europa en Azië, omringd door antieke ruïnes en uitkijkend over de Zwarte Zee, mijmerde hij over ’s werelds ijdelheden en werd hij overvallen door een zeldzame melancholische bui. Hij werd er gegrepen door een somber ‘voorgevoel van een smartelijk verlies’, alsof de toekomst niet veel goeds beloofde. Gelijk had hij, de wereld stond op een kantelpunt. De Franse revolutie zat eraan te komen, de Brabantse Omwenteling stond voor de deur en de tweede Russisch-Turkse oorlog hing in de lucht. 

Charles-Joseph de Ligne was ontegenzeglijk de meest markante vertegenwoordiger van die zorgeloze, frivole tijd. 

7. De tsarina herinnerde me aan een heleboel dingen die alleen vorsten zich weten te herinneren, want heersers hebben allemaal een uitstekend geheugen. 

30. Waarom, vraag ik me af, laat ik mijn gedachten gaan over het natuurschoon, in plaats van te genieten van het zalig nietsdoen waar ik zo van hou? Het komt doordat ik denk dat deze plek me zal inspireren en dat me te midden van al die malligheden misschien een gedachte aalinvallen waar iemand iets aan heeft, of plezier aan beleeft. 

33. Toen ik er eindelijk in slaagde alle aardse machten, tronen en heerschappijen uit mijn hoofd te zetten, ervoer ik plots een van die heerlijke momenten van onthechting, wanneer de geest helemaal tot rust komt en je je nauwelijks bewust bent van je bestaan. 

34. Mijn gedachten gaan uit naar de sporen van de tand des tijds en naar mijn eigen tegenslagen. Het komt mij voor dat niets in dit ondermaanse absolute stilstand verdraagt. Zodra een rijk niet meer groeit, is de ondergang ingezet, precies zoals de liefde afneemt zodra ze niet meer toeneemt.