uitgeverij Signatuur 2023

‘Want in onze optiek zou een  roman  de biografie van iemand  of iets  moeten zijn, en zou een biografie,  zowel  van iemand als  van iets, een roman moeten zijn, aangezien ze  allebei, mits goed uitgevoerd, een interpretatie zijn van zoiets als een mensenleven.’ Ford Madox Ford 

https://www.volkskrant.nl/a-ba924a5e

231. ‘Hij  werd actief  binnen  het Rode  vlag-bataljon. Hij hekelde  de  Sovjets voor wie  hij vroeger  zijn leven zou hebben gegeven; hij schreeuwde leuzen op straat en citeerde uit het rode boekje  van Mao;  hij maakte  dazibao’s waarop Vietnam  werd verdedigd  en Liu Shaoqi aangevallen. Hij  werkte mee aan de aanklacht tegen een voormalige arbeider  die  het tot  minister had geschopt, en hoewel hij er nooit helemaal achter kwam  waarom hij  was aangemerkt  of  waar  hij van  beschuldigd werd, bewoog hij gedisciplineerd mee met de impulsen van de groep. Zijn  eigen gedrag kwam  hem ongewoon voor, want hij was er in  de  loop der jaren aan  gewend geraakt om vragen te  stellen en  informatie in te winnen voordat hij een besluit nam, laat staan tot activisme overging – de tijden van het blinde vertrouwen uit zijn  jeugd  lagen ver achter hem. Maar  daar, meegesleept  door de  opwinding van  de  collectieve  actie, leek het  hem  onwaardig  of deloyaal om vraagtekens  te zetten bij iets  wat de wereld op zijn grondvesten  deed schudden. Er werd een nieuwe cultuur geboren, dan ging je  toch  niet klagen  dat zich door de onervarenheid van  de jeugd  bepaalde excessen  voordeden? Ja, hij  had een  hekel  aan ‘de luidsprekers waaruit  de hele nacht Mao’s laatste  instructies schalden,  maar alleen een verwende  oude man zou klagen  dat de Revolutie  hem uit zijn slaap hield. En dat  was  hij  met zijn zevenenvijftig jaar niet. Hij had nog heel wat gevechten voor de boeg.’

327. ‘Zou het kunnen zijn  dat  de  partij simpelweg goede sier met hen maakte? Immers, als twee  bevoorrechte bourgeoisiejongeren zoals zij naar  het  communistische  China  waren  gereisd, daar waren getraind  door het leger en vervolgens waren teruggekeerd  om zich aan te sluiten  bij het epl, als dit allemaal  kon  gebeuren in Colombia, dan was de revolutie niet alleen springlevend,  maar  had ze alle troeven  in  handen om te zegevieren. Zou hun niet hetzelfde kunnen overkomen als pastoor  Camilo Torres?  De pastoor, een bourgeois  uit  een liberale familie, had in de stad veel meer  kunnen betekenen,  maar hij sneuvelde  uiteindelijk roemloos  tijdens zijn  eerste  strijd. En waarvoor?  Langzaamaan begon  Raúl zich open te stellen  voor  de  mogelijkheid dat  het voor hem  en zijn zus niet  nodig was geweest om zich aan te sluiten  bij de guerrilla; zodra dit  soort  gedachten  echter de kop opstak, verdreef hij ze met het oude  trucje van  de schaamte en ging hij weer  verder zonder vraagtekens bij zichzelf te  zetten of zichzelf voorhoudend dat zijn stiekeme twijfels de  laatste restjes  waren van een reactionair  leven.  In  elk  geval  heeft  hij zich nooit bevrijd van de knagende  zekerheid dat  hij iets te bewijzen had en dat zijn ‘kameraden  met  argwaan naar hem keken,  alsof hij er toch niet helemaal  bij  hoorde.’

352. ‘Weet  je wat ik  het fijnst vind aan de nacht?’‘Geen idee. Wat vind jij  het fijnst aan  de nacht?’Alberto zei: ‘Dat hij het groen laat verdwijnen.’Raúl  vond het een mooie metafoor en zei dat  ook, maar hij vroeg  meteen wat hij er precies mee bedoelde. Nee, antwoordde Alberto op beledigde toon,  het was verdomme  helemaal geen metafoor: ’s nachts, wanneer het licht uitging, konden  de  ogen  uitrusten van al het groen dat ze belaagde. Het groen van de jungle, de bomen, het gras, het groen van de groene uniformen, het  groen van  de dekzeilen, van het canvas  van de tassen en de tenten, al dat groen dat het zicht  vermoeide en hem een opgesloten gevoel gaf, alsof  hij in een  gevangenis zonder deuren zat. ‘Al dat  groen, kameraad, al dat groen overal,’ zei  Alberto.‘Zeik niet,  bek dicht  en slapen,’ zei een andere  stem, en de  stem  van Alberto – koortsig, trillend, verzwakt – gehoorzaamde meteen.Raúl  bleef alert, hij lag in stilte  maar staarde  de donkere nacht in, de zwarte nacht die het groen  liet  verdwijnen,  de zwarte nacht  waarin niet langer vleermuizen op de loer lagen. ‘

369. ‘Het was allemaal schokkend:  de geheimen waren schokkend, of  eigenlijk de ethiek van het  verhullen dat je iets te verhullen hebt, van dubbelhartigheid  en hypocrisie,  die  voor  de  strijders net zo vanzelfsprekend  was geworden als hun uniform en die  hen bijvoorbeeld ook  eens  in de idiote situatie had  gebracht dat ze een week lang  moesten zoeken naar  een kist  vol voedingsmiddelen en wapens; hij was zo goed verstopt en met  zoveel  geheimzinnigheid beschermd dat niemand hem  kon vinden toen ze  hem nodig hadden, en uiteindelijk moesten ze  zich erbij neerleggen dat hij door de  jungle was opgeslokt. Ja,  het was schokkend: dat commandant Fernando had  besloten te  breken met de  heilige  regel om familiebanden van strijders geheim  te houden, dat hij  het recht had opgeëist  om hem het  nieuws persoonlijk  te vertellen en dat  hij dit alles  nu  leek te doen  met een  soort benepen voldoening,  alsof het incident diende om  iemand een lesje te leren. ‘

441. ‘Marianella had het er  vaak over, over  hoe pijnlijk haar verleden bij  de guerrilla nog altijd voor  haar  was, over de  bijna  fysieke inspanningen die  ze  zich  had  getroost om alles  wat er in  die jaren was gebeurd te vergeten,  over de spijt, de  schuld, de  haat. Ja, ook  daarover, en Sergio, wiens emoties  nooit de nucleaire  intensiteit van die van  zijn  zus  bereikten, begreep heel goed wat zij  bedoelde, en hij  begreep ook dat het  zijn zus  altijd  aan woorden ontbrak  om te kunnen aanduiden hoe diep haar ontgoocheling was. Een aantal jaar geleden,  toen hij de roman Leven en lot van  Vasili Grossman las, zag hij een zin  staan  waardoor het  stof van  zijn ongemakkelijkste herinneringen werd geblazen: ‘Mensen die samen ten  strijde  trekken haten elkaar  soms erger dan hun gemeenschappelijke vijand’. Hij stuurde  Marianella  een foto van de onderstreepte zin,  zonder commentaar  of aantekening, en zij  antwoordde met de vier bittere woorden: Daarmee is alles gezegd. Natuurlijk, zij was  belast met  het verleden  op een manier  die Sergio niet helemaal  had kunnen  doorgronden,  al  deed hij  nog zo  zijn best, en  iedereen in de familie  herinnerde zich  de doktersafspraak (het was in de jaren negentig),  toen  op de röntgenfoto’s zorgwekkende  donkere vlekken  te zien waren  en een arts  zelfs  sprak van longkanker, om zich vervolgens te realiseren dat wat er op die  foto’s te zien was geen kwaadaardig  weefsel was, maar de resten van een kogel die een strijdmakker in haar rug had geschoten.’