Wanneer vrouwen de troon bestijgen, trekt de macht zich terug in de coulissen…Wanneer mannen zich wanhopig aan de macht vastklampen, wordt vanuit de coulissen aan de touwtjes getrokken…

Naar aanleiding van het boeiende bezoek aan de tentoonstelling “Dames met klasse” te Mechelen bleef er een tekortkoming door mijn hoofd spoken.
Waarom wordt er niet gesproken over de confrontatie met het opkomende verzet tegen de Spaanse overheerser in die periode.
Bij enig zoekwerk, valt mijn goude carolus met een rinkelende klank op de harde tegels van mijn paleis: het gaat in Mechelen alleen over Margaretha van Oostenrijk en Maria van Hongarije – dames met klasse en landvoogdessen der Nederlanden.
Maar er was ook een derde dame in het regentenspel…

Margaretha van Parma, buitenechtelijke dochter van de Gouden Carolus.

Zij was degene die de oplaaiende opstand tegen haar halfbroer Philips II het hoofd moest bieden. Op 5 april 1566 begaven ruim 300 edelen zich naar haar paleis op de Coudenberg te Brussel om haar het “Smeekschrift der Edelen” te overhandigen waarin ondermeer gevraagd werd de Inquisitie op te heffen waarna zij allen hun trouw aan de koning bevestigden.

Baron Berlaymont fluisterde haar in het oor: "Ce ne sont que des Gueux, Madame " om haar gerust te stellen als ze nadien ook nog de roerige menigte voor haar paleis opmerkte en de al even roerige edelen in haar omgeving gewaar werd.

Margaretha van Parma
(Oudenaarde 1522 – Ortona 1586)

Margaretha van Parma was de onwettige dochter van keizer Karel V en Janneke van der Gheynst uit Oudenaarde. Ze werd opgevoed te Brussel onder toezicht van Margaretha van Oostenrijk en Maria van Hongarije. Ze huwde een eerste maal met Alexander de Medici, Hertog van Firenze, die vermoord werd in 1537. Nadien een tweede keer met Octaaf Farnèse, kleinzoon van Paus Paulus III, die ze een zoon baarde, Alexander.

Toen Filips II in 1559 de Nederlanden verliet, benoemde hij haar tot regentes van dit deel van zijn rijk. Filips II stelde strenge beperkingen aan haar bewegingsvrijheid. Zij moest handelen naar het advies van haar drie raadsheren, waaronder kardinaal Granvelle, die haar politieke leidsman werd en tegelijk minister was van Filips II. In feite bleef Margaretha slechts in functie om de rechtstreekse inmenging van Spanje in het bestuur van de Nederlanden te verdoezelen. Daardoor stond ze voor een moeilijke opdracht. Aanvankelijk kon ze zich verzoenen met de politiek van Granvelle, maar in 1563 drong ze aan op zijn vertrek. Ondertussen nam in de Nederlanden de ontevredenheid over de inquisitie en het Spaanse despotisme toe. Na de beeldenstorm (1566) slaagde Margaretha erin tijdelijk de rust te herstellen.

Niettegenstaande haar protest zond Filips, die het verzet tegen zijn politiek eens en voor goed wilde breken, in 1567 de Hertog van Alva aan het hoofd van Spaanse troepen naar de Nederlanden. Omdat Margaretha niet medeplichtig wenste te worden aan de bloedige Spaanse repressie, vroeg ze van het regentschap te worden ontheven om zich in het Italiaanse Aquila terug te trekken, waar zij in 1586 overleed nadat ze haar halfbroer toegezegd had een laatste keer als landvoogdes der Nederlanden een laatste keer naar een compromis te willen zoeken met de intussen flink uitwaaierende opstand. Niet zonder voorafgaandelijke toezeggingen tot uitbreiding van macht, bezit en positie van haar gemaal – het hertogdom Piacenza werd bij Parma gevoegd – en haar zoon Alexander werd op zijn beurt landvoogd der Nederlanden na Alva, Requesens en Juan van Oostenrijk.

Merkwaardig dat in de Mechelse tentoonstelling met geen woord gerept wordt over deze derde Madama ook al verplaatste zij de hoofdstad van haar regentaat naar de Brusselse Coudenberg. Zij was ongetwijfeld degene die begreep dat alle burgers tot homines sacri gemaakt werden door de Spaanse inquisitie en Filips II.